26 सितंबर 2015

କୋମଳ ଶିଶୁଙ୍କ ଉପରେ ବସ୍ତାନି ବୋଝ

ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ଆନନ୍ଦଦାୟକ ହୋଇ ପାରୁ ନାହିଁ। କାରଣ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ପିଠିରେ ଲଦି ଦିଆଯାଉଛି ବହିବସ୍ତାନିର ବୋଝ। ଶିଶୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷାକୁ ବୋଝମୁକ୍ତ ତଥା ଆନନ୍ଦଦାୟକ କରିବାକୁ ୨୨ ବର୍ଷ ତଳେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରିଥିଲେ। କହିଥିଲେ ରାଜ୍ୟ ସ୍ତରରେ ସରକାର  ଆବଶ୍ୟକ ପରିବର୍ତନ କରି ତାହାର ଅନୁପାଳନ କରିବେ। କିନ୍ତୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ନିର୍ଦିଷ୍ଟ  ଶିକ୍ଷାନୀତି ନାହିଁ। ଫଳରେ ଏ ପ୍ରକାର ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ବୋଝମୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ସଂକ୍ରାନ୍ତ ଏକ ଅନୁଧ୍ୟାନରୁ ଜଣା ପଡ଼ିଛି ଯେ ବସ୍ତାନି (ସ୍କୁଲ୍‌ ବ୍ୟାଗ୍‌)ର ଓଜନ କମି ପାରିବ। ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଏବେ ବି ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ମୁଦ୍ରଣ ପାଇଁ କାଗଜ ଯୋଗାଇ ଦେଉଛନ୍ତି। ଯେଉଁଥିପାଇଁ କାଗଜର ଜିଏସ୍‌ଏମ୍‌ (ବର୍ଗମିଟର ପ୍ରତି ଓଜନ) ବା ମୋଟାପଣ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଉଛନ୍ତି। ହେଲେ ହାଲୁକା, ମଜବୁତ ଓ ସ୍ଥାୟିତ୍ଵ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେଉ ନାହାନ୍ତି। ମୁଦ୍ରଣ ଶିଳ୍ପ ସହ ୩୦ ବର୍ଷ ଧରି ସଂପୃକ୍ତ ଥିବା ଲୋକେ କହନ୍ତି, କିଛି ମ୍ୟାପ୍‌ଲିଥୋ କାଗଜ ଅଛି, ଯାହା ହାତକୁ ମୋଟା ଲାଗେ, ଅଥଚ ଓଜନ ଖୁବ୍‌ କମ୍‌ ଓ ତାହା ଅଧିକ ମଜବୁତ୍‌। ଅଧିକ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ମଧ୍ୟ। ତେଣୁ ବର୍ଷ ପରେ ବର୍ଷ ଅନେକ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଏହି ବହି ପଢ଼ି ପାରିବେ। ତେଣୁ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ମୁଦ୍ରଣ ପାଇଁ ଏଭଳି କାଗଜ ବ୍ୟବହାର କରିବା ଲାଗି କାଗଜ କମ୍ପାନୀମାନଙ୍କ ସହ ଚୁକ୍ତି କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ। ସେମିତି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ଖାତାଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ସମାନ ଚିନ୍ତନ ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବା ଦରକାର। ସେହି ଭଳି ବହି ଓ ଖାତାର ମଲାଟକୁ ମଧ୍ୟ ହାଲୁକା କରାଯାଇପାରିବ। ହିସାବ କରାଯାଇଛି ଯେ ଏହା ଦ୍ଵାରା ବହି ବସ୍ତାନିର  ଓଜନ ପ୍ରାୟ ୪୫ରୁ ୬୦ ପ୍ରତିଶତ କମିଯିବ। ଏଣୁ ବହିଖାତାର ଓଜନ କମ୍‌ କରିବା ଲାଗି ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ମୁଦ୍ରଣ ନୀତି ଧାର୍ଯ୍ୟ ହେବା ଦରକାର। ମନେ ପକାଇ ଦିଆଯାଇପାରେ ଯେ ପ୍ରାକ୍‌-ପ୍ରାଥମିକ (ପ୍ରାକ୍‌-ବିଦ୍ୟାଳୟ) ଓ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସ୍ତରରେ ବୋଝମୁକ୍ତ ଓ ଆନନ୍ଦଦାୟକ ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ଜୁଲାଇ ୧୯୯୩ରେ ପ୍ରଫେସର ଯଶପାଲ କମିଟି ରିପୋର୍ଟ ଦାଖଲ କରିଥିଲେ।

ସେହି ରିପୋର୍ଟର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଉପରେ ୨୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୯୩ରେ  କେନ୍ଦ୍ର ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର ଅତିରିକ୍ତ ସଚିବ ୱାଇ.ଏନ୍‌. ଚତୁର୍ବେଦୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ  ଗଠିତ ଏକ ଗ୍ରୁପ୍‌ ତା’ର ରିପୋର୍ଟ ୫ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୯୩ରେ ଦେଇଥିଲା। ଏଥିରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଥିଲା ଯେ ନର୍ସରୀ ସ୍ତରରେ ନାମଲେଖା ଲାଗି ପ୍ରବେଶିକା ସାକ୍ଷାତକାର ବା ଆଡ଼ମିଶନ ଟେଷ୍ଟ ରହିବ ନାହିଁ, ହୋମ୍‌ୱାର୍କ ଓ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ୱାର୍କ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଠିଯିବ, ପରୀକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କୋହଳ କରାଯିବ, ପାଠ୍ୟଖସଡ଼ା ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରଣୟନ କେନ୍ଦ୍ରିତ ଢାଞ୍ଚାରେ ନହୋଇ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ସ୍ତରରେ ହେବ ଏବଂ ସେଥିରେ ଶିକ୍ଷକମାନେ ସାମିଲ ହେବେ। ଏସବୁ ସହ ବସ୍ତାନିର ବୋଝ କମ୍‌ କରିବାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେଥିରେ ଦ୍ଵିତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିନା ବହିଖାତାରେ ଶିଶୁମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ଆସିବା ନେଇ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା।

ଏବେ  ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂପ୍ରସାରିତ କରାଯାଇଛି। ତୃତୀୟରୁ ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୬ଟି ଶ୍ରେଣୀର ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କ ପାଇଁ ବସ୍ତାନିର ଭାର ଏକ ମାନସିକ ଓ ଶାରୀରିକ ଅବସାଦର କାରଣ ହୋଇ ରହିଛି। ସେଥିଲାଗି ପିଲାମାନଙ୍କ ସକାଶେ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଭିନ୍ନ ‘ଏନେର୍ଜୀ ଡ୍ରିଙ୍କସ୍‌’ର ବିଜ୍ଞାପନରେ ବସ୍ତାନିର ଓଜନ ବୋହିବା ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ଆସୁଛି। ଅନେକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପିଇବା ପାଣି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ପିଲା ବସ୍ତାନିରେ ଘରୁ ପାଣି ବୋତଲ ବୋହୁଛନ୍ତି। ଏହାର ସମାଧାନ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟାଳୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ କରିପାରିବେ।

ବସ୍ତାନିର ଓଜନ କମାଇବାର ଆଉ ଏକ ବାଟ ହେଲା, ବହିଗୁଡ଼ିକୁ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ରଖିବା। ଶିଶୁମାନେ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଯେ ଯାହାର ବହି ପଢ଼ିବେ ଓ ଘରକୁ ଫେରିବେ। କିନ୍ତୁ ଏଭଳି ବୋଝମୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ ହୋଇ ନାହିଁ। ଅନେକ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ସ୍ତରରେ ଅନେକ ବହିର ଆଦୌ ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ। କେବଳ ଅଭ୍ୟାସ କରାଇ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ପୁସ୍ତକମୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇପାରିବ।

ଏହା ସତଯେ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ପିଠିରୁ ବହିର ଓଜନ କମିଲେ, ଏହା ଅନେକାଂଶରେ ଆନନ୍ଦମୟ ଶିକ୍ଷା ଲାଗି ବାଟ ଫିଟାଇବ। ତେଣୁ ଶୈଶବର କୋମଳତାକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ଲାଗି ସରକାର ଏ ଦିଗରେ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଆବଶ୍ୟକ।

(ସମ୍ବାଦ, ୨୬ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୫, ଶନିବାର, ସଂପାଦକୀୟ ପୃଷ୍ଠାରେ ପ୍ରକାଶିତ)


ବିମଳ ପ୍ରସାଦ, ଭ୍ରାମ୍ୟଭାଷ: ୯୯୩୭୩୫୩୨୯୩

25 सितंबर 2015

ଗରିବଙ୍କ ଚିନି ଛଡ଼ାଇନେଲେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର

୪୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାର ସବ୍‌ସିଡ଼ି ହାତଛଡ଼ା

ନବୀନ ସରକାରଙ୍କ ବିଚିତ୍ର ମାନସିକତା! ପ୍ରାୟ ୫୦ ଲକ୍ଷ ବିପିଏଲ୍ ପରିବାରଙ୍କୁ ଟଙ୍କିକିଆ ଚାଉଳ ଦେବାରେ ସରକାରୀ ରାଜକୋଷରୁ ବର୍ଷକୁ ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛନ୍ତି ପ୍ରାୟ ୧୨୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା। ଏହାର ଉଦେଶ୍ୟ କାହାରିକୁ ଅଛପା ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ସେହି ଗରିବଙ୍କ ମୁହଁରେ ଟିକିଏ ମିଠା ଦେବାକୁ ସିଧାସଳଖ ନା କରିଦେଇଛନ୍ତି। ଫଳରେ ଚିନି ଯୋଗାଣ ଗତ ଦୁଇବର୍ଷ ହେଲା ଠପ୍ ହୋଇଯାଇଛି। ଚିନି ବାବଦରେ କେନ୍ଦ୍ର ସବ୍‌ସିଡ଼ି ଆକାରରେ ଦେଉଥିବା ୪୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ ଅର୍ଥ ହାତଛଡ଼ା ହୋଇଯାଇଛି।

କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା (PDS) ମାଧ୍ୟମରେ ଲେଭି ଚିନି ବଣ୍ଟନ ୨୦୧୩ ମେ ମାସରୁ ବନ୍ଦ କରି ଜୁନ୍ ମାସରୁ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ ନୂଆ ଚିନି ନୀତି । ଏହି ନୀତି ଅନୁସାରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଖୋଲା ବଜାରରୁ ଚିନି ଖର୍ଦି କରି ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା (ବିପିଏଲ୍) ତଳେ ଥିବା ପରିବାରଙ୍କୁ ଯୋଗାଇବା କଥା । ଏହା ଫଳରେ ଓଡ଼ିଶାର ୧୨ଲକ୍ଷ ୫୩,୫୭୪ ଅନ୍ତ୍ୟୋଦୟ ଅନ୍ନ ଯୋଜନା ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ସମେତ ମୋଟ ୪୯ ଲକ୍ଷ ୪୦ ହଜାର ୮୧୮ ବିପିଏଲ୍ ହିତାଧିକାରୀ ପରିବାର ମାସିକ ଦୁଇ କିଲୋ ଲେଖାଏଁ ଚିନି ପାଇଥାନ୍ତେ, ସୁଲଭ ମୂଲ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ କିଲୋ ପିଛା ମାତ୍ର ଟ.୧୩.୫୦ ପଇସାରେ । ଏହା ବାହାରେ ପୂଜାପାର୍ବଣରେ ଅଧିକ ଚିନି କୋଟାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ରାଜ୍ୟରେ ବର୍ଷକୁ ଦରକାର (ପୂଜାପାର୍ବଣ କୋଟା ୩୭୩୦ ମେଟ୍ରିକ ଟନ୍ ସମେତ) ୧ଲକ୍ଷ ୮ହଜାର ୨୧୪ ମେଟ୍ରିକ୍‌ ଟନ୍ ଚିନି । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଚିନି ବାବଦରେ କିଲୋ ପିଛା ଟ୧୮.୫୦ ପଇସାର ରିହାତି (ସବ୍‌ସିଡି) ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛନ୍ତି। ଖାଉଟିମାନେ ଦେବେ କିଲୋ ପିଛା ଟ.୧୩.୫୦। ଏ ବାବଦରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ପରିବହନ, ବିତରଣ ଓ ଖୁଚୁରା ବିକ୍ରେତାଙ୍କ କମିଶନ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରିଥାନ୍ତେ। ତାହା ପୁଣି ପରବର୍ତିତ ନିୟମାବଳୀରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ବର୍ଦ୍ଧିତ ଦର ଖାଉଟି ବହନ କରିବେ ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସ୍ପଷ୍ଟ କରି ଦେଇଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଟଙ୍କିକିଆ ଚାଉଳ ଯୋଗାଉଥିବା ନବୀନ ସରକାର ଗରିବଙ୍କ ମୁହଁରେ ମିଠା ଟିକକ ଦେବାକୁ ମନା କରିଦେଲେ। ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଯଦି ଟଙ୍କିକିଆ ଚାଉଳ ପରି ଚିନି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରିହାତି ମୂଲ୍ୟରେ ଦେଇଥାନ୍ତେ, ଏଥିପାଇଁ ବାର୍ଷିକ ମାତ୍ର ୪୨ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଆର୍ଥିକ ବୋଝ ବହନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାନ୍ତା ବୋଲି ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଣ ବିଭାଗ ସୂତ୍ରରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି। ଚିନି ଯୋଗାଣ ବନ୍ଦ ହେବା ଫଳରେ ଗରିବ ଖାଉଟି ଚିନି ଟିକକ ମହଙ୍ଗା ମୂଲ୍ୟରେ ଖୋଲା ବଜାରରୁ କିଣିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛି। ଅପରପକ୍ଷରେ ଚିନି ସବ୍‌ସିଡି ବାବଦରେ କିଲୋ ପିଛା ଟ. ୧୮.୫୦ ପଇସା ହାରରେ ଗତ ଦୁଇବର୍ଷ ଧରି ରାଜ୍ୟ ସରକାର ୪୦୦ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଟଙ୍କା ହରାଇଛନ୍ତି।

ଅନୁସନ୍ଧାନରୁ ଜଣାଯାଇଛି ଯେ ୨୦୦୨ରୁ ୨୦୧୩ ମେ’ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା (ପିଡିଏସ୍) ମାଧ୍ୟମରେ କିଲୋ ପିଛା ଟ.୧୩.୫୦ ମୂଲ୍ୟରେ ଦୁଇ କିଲୋ ଚିନି ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଥିଲା। ଷ୍ଟୋରେଜ୍ ଏଜେଣ୍ଟଙ୍କୁ କୁଇଣ୍ଟାଲ ପିଛା ଟ.୧୩୨୯.୩୮ ଏବଂ ଖୁଚୁରା ବିକ୍ରେତାଙ୍କୁ ଟ.୧୩୩୧.୬୩ରେ ଲେଭି ଜରିଆରେ ଚିନି ଯୋଗାଯାଉଥିଲା। ଖାଉଟିଙ୍କୁ ଦେବାକୁ ପଡୁଥିଲା କିଲୋ ପ୍ରତି ଟ୧୩.୫୦ ଏବଂ ସବ୍‌ସିଡି ଅର୍ଥ ଟ୧୮.୫୦ ପଇସା - ଏହି ରୂପେ କିଲୋ ପିଛା ୩୨ ଟଙ୍କା ହେଉଛି । ଖାଦ୍ୟ ଓ ଯୋଗାଣ ମନ୍ତ୍ରୀ ସଂଜୟ ଦାସବର୍ମା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ବାହାରେ ଚିନି ପରିବହନ, ବିତରଣ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବାବଦରେ ଯେଉଁ ଅତିରିକ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ, ତାହା ଖାଉଟିମାନେ ହିଁ ଭରଣା କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି। ସେ ପୁଣି ଏକ ଲିଖିତ ବିବୃତିରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଚିନିର ଅତିରିକ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ଖାଉଟିମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଭରଣା କରିବା ପାଇଁ ଦେଇଥିବା ପ୍ରସ୍ତାବରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ରାଜି ହୋଇ ନଥିବାରୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଖୋଲା ବଜାରରୁ ଚିନି କ୍ରୟ କରି ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଦେଇପାରୁନାହାଁନ୍ତି। ଅପରପକ୍ଷରେ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଣ ବିଭାଗର ଜଣେ ପଦାଧିକାରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଚିନି ଯୋଗାଣ ଜଟିଳ କାରବାର। ଏଥିପାଇଁ ବିଭାଗର ଆବଶ୍ୟକ ମାନବ ସମ୍ବଳ ନାହିଁ କି ଲଜିଷ୍ଟିକ ସହଯୋଗ ମଧ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ। ତଥାପି ଚିନି ଯୋଗାଣ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ପାଇଁ ସର୍ବଶେଷ ପଦକ୍ଷେପ ଅନୁଯାୟୀ କେନ୍ଦ୍ର ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଣ ମନ୍ତ୍ରାଳୟକୁ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରଭେଦ ଥିବା ଅତିରିକ୍ତ ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା । ଇତିମଧ୍ୟରେ ସଂପୃକ୍ତ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ସେହି ଅର୍ଥ, ଖାଉଟିଙ୍କ ଠାରୁ ଭରଣା କରିହେବ ବୋଲି ସମ୍ମତି ଦେଇଛି। ଫଳରେ ଚିନି ବାବଦରେ ଟଙ୍କାଏ ବି ସରକାରଙ୍କ ହାତରୁ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ ନାହିଁ । ଏଣୁ ଚିନି ପୁନଃଯୋଗାଣ କରିବାକୁ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ୨୦୧୫ ମାର୍ଚ୍ଚ ୩୧ ତାରିଖରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବରେ ବିପିଏଲ୍ ପରିବାର ପିଛା ମାସିକ ୧ କିଲୋ ୭୫୦ ଗ୍ରାମ ଚିନି ଦିଆଯିବ । ଏଣୁ ସରକାର ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ବିଭାଗୀୟ ନୋଟ୍ ସିଟ୍‌ରେ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ, ଏହା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ଦର୍ଶାଇ ତୃତୀୟ ମହଲାକୁ ଫାଇଲ୍ ପଠାଇ ଦେଇଥିଲେ । ୭ ଏପ୍ରିଲ୍ ୨୦୧୫ରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଚିନି ନଦେବା ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଅନୁମୋଦନ ଦେଇଥିଲେ ।

ଯେଉଁ ସରକାର ଟଙ୍କିକିଆ ଚାଉଳ ପାଇଁ ରାଜକୋଷରୁ ବାର୍ଷିକ ୧୨୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ବର୍ବାଦ କରିବାକୁ ପଛେଇ ନାହାନ୍ତି, ଚିନି ଦେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେ କାହିଁକି ହାତବାନ୍ଧି ବସିଛନ୍ତି ? ଏହା ବିପିଏଲ୍ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ଅଧିକାରଭୁକ୍ତ ନୁହେଁ କି? ସେମାନେ କ’ଣ ନବୀନ ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ଭୋଟ୍‌ଦାତା ନୁହଁନ୍ତି ? ଗରିବଙ୍କ ପାଇଁ ଚିନି କ’ଣ ଏକ ବିଳାସ ସାମଗ୍ରୀ ? ୨୦୧୪ ନିର୍ବାଚନ ବେଳକୁ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ରାଜ୍ୟ କଂଗ୍ରେସ କେଉଁ କାରଣରୁ ଅଣଦେଖା କଲା ? କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସବ୍‌ସିଡି ଚିନି ଯୋଗାଣ ପାଇଁ ପ୍ରଭେଦ ମୂଲ୍ୟ ଖାଉଟିଙ୍କ ଠାରୁ ଭରଣା କରିବାକୁ ରାଜି ହୋଇଥିଲେ ବି ନବୀନ ସରକାର ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ ନ କରିବାର କାରଣ କ’ଣ ? ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ଆଇନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ସହିତ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର PDSରେ ଚିନି ଯୋଗାଣ ଆଳରେ ଯଦି ନଗଦ ଅର୍ଥ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଜମା କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଦିଅନ୍ତି, ତାହା ବିଜୁ ଜନତା ଦଳକୁ ଶକ୍ତ ଧକ୍କା ହୁଅନ୍ତା ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି । ସମ୍ଭବତଃ ଏହି କାରଣରୁ ନବୀନ ସରକାର ଚିନି ଯୋଗାଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଦୁଇବର୍ଷ ଧରି ଚୁପ୍ ବସିଛନ୍ତି ! 

(ସୌଜନ୍ୟ: ‘ସମ୍ବାଦ’, ୨୪ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୫, ଗୁରୁବାର)

24 सितंबर 2015

ହାତୀ-ମଣିଷ ଲଢ଼େଇ !

ମରିଛନ୍ତି ୬୮୫, ମାରିଛନ୍ତି ୬୬୦
ଓଡ଼ିଶାରେ ହାତୀ ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ୁଛି। ସେହି ଅନୁପାତରେ ଜଙ୍ଗଲ ବଢୁନାହିଁ। ବରଂ ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ କ୍ଷୟ ଘଟୁଛି। ହାତୀମାନଙ୍କ ବାସୋପଯୋଗୀ ଜଙ୍ଗଲର ଆୟତନ ହ୍ରାସ ପାଉଛି। ଏଣୁ ସେହି ହାତୀ ଜନବସତିମୁହାଁ ହେଉଛନ୍ତି । ଏହା ମଣିଷ ପାଇଁ ଯେତେ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି, ହାତୀ ପାଇଁ ସେତେ ବିପଦ। ଏହି କାରଣରୁ ଗତ ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଯେତେ ସଂଖ୍ୟକ ହାତୀ ମରିଛନ୍ତି, ସମାନ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ମଧ୍ୟ ଘଟିଛି।

୨୦୧୫ ହାତୀ ଗଣନା ଅନୁସାରେ ହାତୀ ସଂଖ୍ୟା ୧୯୩୦ରୁ ୧୯୫୪କୁ ବଢିଛି । ସେହିପରି ହାତୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁହାର ବି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଗତ ୧୦ ବର୍ଷ ଭିତରେ ୬୮୫ଟି ହାତୀ ମରିଛନ୍ତି । ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ୨୭୨ଟି ହାତୀର ସ୍ୱାଭାବିକ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି । ୮୯ ହାତୀ ଶିକାରୀଙ୍କ ହାତରେ ମରିଥିବା ବେଳେ ୫୦ଟି ହାତୀଙ୍କର ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ଭାବେ ବିଦୁ୍ୟତ୍ ଆଘାତ ଓ ବିଷକ୍ରିୟା ଯୋଗୁ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଛି। ଦ୍ରୁତଗାମୀ ଟ୍ରେନ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ରେଳପଥରେ ମରିଛନ୍ତି ଆହୁରି ୧୬ଟି ହାତୀ । ତେବେ ବନ ବିଭାଗ ଅନ୍ୟ ୧୨୧ଟି ହାତୀର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ଜାଣିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିନାହିଁ । ବିସ୍ମୟକର ତଥ୍ୟ ହେଉଛି ଯେ ୭୧ଟି ହାତୀ ପାଣିରେ ବୁଡ଼ି ଓ ପାହାଡ଼ରୁ ଗଡ଼ି ଗର୍ତରେ ପଡ଼ି ପ୍ରାଣ ହରାଇଛନ୍ତି। ୨୦୧୧-୧୨ ତୁଳନାରେ ହାତୀ ମୃତୁ୍ୟ ହାର ବଢ଼ିଛି। ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଯୋଜନାର ଉଲ୍ଲଂଘନ କରି ବ୍ୟାପକ ଖଣି ଖନନ, ଶିଳ୍ପାୟନ ବିଶେଷ କରି ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ହାତୀ କରିଡ଼ର ଗୁଡିକର ଅବକ୍ଷୟ ଘଟୁଛି। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ହାତୀ ଆକ୍ରମଣରେ ୬୬୦ ଲୋକ ମରିଥିବା ବିଭାଗୀୟ ରିପୋର୍ଟରୁ ଜଣାଯାଇଛି । ରାଜ୍ୟ ସରକାର ହାତୀ ଆକ୍ରମଣରେ ମୃତକ, ଆହତ ତଥା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଦେଉଛନ୍ତି । ଇତିମଧ୍ୟରେ ସରକାର ମୃତକ ଓ ଶସ୍ୟହାନି ପାଇଁ ୪୩.୪୫ କୋଟି ଟଙ୍କାର କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେଲେଣି। ତେବେ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟଣାମାନ ନବୀନ ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ଦେହସୁହା ହେଲାଣି। ଏହି ଲଢ଼େଇକୁ କିପରି ରୋକାଯାଇପାରିବ ସେଥି ନେଇ କିଛି ପଦକ୍ଷେପ ଘୋଷଣା କରି ଶୋଇପଡ଼ିଛନ୍ତି ସରକାର ।

ରାଜ୍ୟରେ ହାତୀ ସୁରକ୍ଷା ଓ ସେମାନଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଜଙ୍ଗଲରୁ ଅନ୍ୟ ଜଙ୍ଗଲରୁ ସୁରକ୍ଷିତ ଭାବେ ଯାତାୟାତ କରିବା ପାଇଁ ୧୪ଟି କରିଡ଼ର ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଛି । ତେବେ ହାତୀ କରିଡ଼ର ନିମନ୍ତେ ୫ ବର୍ଷିଆ ଯୋଜନା କରାଯିବା ନେଇ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଯେଉଁ ତଥ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଆଦୌ ସ୍ପଷ୍ଟ ନୁହେଁ। ଜଙ୍ଗଲ ଓ ପରିବେଶ ବିଭାଗର ପତ୍ର ସଂଖ୍ୟା ୧୨୭/୦୫-୨୨୨୯୫/ଏଫ୍ଇ, ୩୦.୧୨.୨୦୦୫ ଅନୁଯାୟୀ ୧୦-ବର୍ଷିଆ କେନ୍ଦୁଝର-ବଣାଇ ଆଂଚଳିକ ପରିଚାଳନା ଯୋଜନାକୁ ଅନୁମୋଦନ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଏ ବାବଦରେ ବିଭିନ୍ନ ଖଣି ପଟ୍ଟାଦାରଙ୍କ ଠାରୁ କେନ୍ଦୁଝର ବନଖଣ୍ଡରେ ୨୩ କୋଟି ଓ ବଣାଇ ବନଖଣ୍ଡରେ ପ୍ରାୟ ୧୪ କୋଟି ଟଙ୍କା, ଏହି ଭଳି ପ୍ରାୟ ୩୭ କୋଟି ଟଙ୍କା ଆଦାୟ ହୋଇଥିଲା। କେନ୍ଦୁଝର ବନଖଣ୍ଡରେ ୨ଟି ହାତୀ କରିଡ଼ର ଥିବା ବେଳେ ବଣାଇ ବନଖଣ୍ଡରେ କୌଣସି ହାତୀ କରିଡ଼ର ଚିହ୍ନଟ ହୋଇ ନଥିବା ବିଭାଗ କହୁଛି। ଏଠାରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି କରିଡ଼ର ନାଁରେ ପୂର୍ବରୁ ଖଣି ପଟ୍ଟାଦାରମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଆଦାୟ ପ୍ରାୟ ୩୭ କୋଟି ଏବଂ ଗତ ୪ ବର୍ଷ ଧରି ସରକାରଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ସମ୍ବଳରୁ ବ୍ୟୟ ହୋଇଥିବା ୨୦ କୋଟି ଟଙ୍କା କିପରି ଭାବେ ଉପଯୋଗ ହୋଇଛି । ତେବେ ଆଦାୟ ଟଙ୍କା କିଭଳି ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଶେଷ କରି ହାତୀଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟୟ ହୋଇଛି, ଏହାର ଉତ୍ତର ବନବିଭାଗ ପାଖରେ ନାହିଁ । ଯଦି ଟଙ୍କାର ଉଚିତ ବିନିଯୋଗ ହୋଇଛି, ତେବେ ହାତୀ-ମଣିଷ ଲଢ଼େଇ କମିବା ପରିବର୍ତେ ବଢ଼ିଲା କେମିତି?

ପୂର୍ବତନ ଜଙ୍ଗଲ ମନ୍ତ୍ରୀ ବିଜୟଶ୍ରୀ ରାଉତରାୟଙ୍କ ସୂଚନା ଅନୁସାରେ ୨୦୦୫-୦୬ରେ ୮ଟି ହାତୀ କରିଡ଼ର ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ୨୦୦୯-୧୦ରେ ଆଉ ୬ଟି ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଛି । ତଦନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟ ସରକାର କରିଡ଼ର ବିକାଶ ଓ ପରିଚାଳନା ଯୋଜନା ଅନୁମୋଦନ କରିଥିଲେ ୨୦୧୨ରେ । ୨୦୧୨-୧୩ରେ ସେହି ୫ ବର୍ଷିଆ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି । ଏହା ୨୦୧୬-୧୭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିବ। ଏ ବାବଦରେ ସରକାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ୫ କୋଟି ଲେଖାଏଁ ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛନ୍ତି । ବର୍ତମାନର ଜଙ୍ଗଲ ମନ୍ତ୍ରୀ ବିକ୍ରମ କେଶରୀ ଆରୁଖ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ପରେ ପୁନର୍ବାର ମ୍ୟାନେଜ୍ମେଣ୍ଟ ଆକ୍ସନ ପ୍ଲାନ ୨୦୧୬-୧୭ ପରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯିବ । 

ହାତୀ-ମଣିଷ ଲଢ଼େଇର ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିଗ ରହିଛି । ତାହା ହେଉଛି ବିଭିନ୍ନ ଉନ୍ନୟନମୂଳକ ପ୍ରକଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବାଧା । ଏହାର ନମୁନା ରୂପେ ଅନୁଗୁଳ-କାମାକ୍ଷାନଗର-ସୁକିନ୍ଦା ରୋଡ଼୍‌ ରେଳପଥ ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ନିଆଯାଉ । ୧୯୯୭-୯୮ ମସିହାର ପ୍ରସ୍ତାବିତ ୯୦ କି.ମି. ରେଳପଥ ରାଜ୍ୟର ଆର୍ଥିକ ତଥା ସାମାଜିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରକଳ୍ପ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଛି । କିନ୍ତୁ ସେହି ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ହାତୀ ବାଟ ଓଗାଳିଛି ବୋଲି ସରକାର ସଫେଇ ଦେଇ ଚୁପ୍‍ ବସିଛନ୍ତି । ହାତୀର ସୁରକ୍ଷା ସହିତ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ବିକାଶ କିପରି ହେବ, ସେଥି ନେଇ ଠୋସ୍‍ ଯୋଜନା ନାହିଁ ।

ସୌଜନ୍ୟ: ସମ୍ବାଦ, ୨୩ ସେପ୍‍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୫, ବୁଧବାର

22 सितंबर 2015

ବରଷକ ୧୩ ମାସ ଓ ଖାଦ୍ୟ ଅଧିକାର

ଖାଦ୍ୟ ଅଧିକାର ପାଇଁ ଲଢ଼େଇ ଚାଲିଥିବା ବେଳେ  କେତେକ ମାମୁଲି ସୂଚନା ସମସ୍ତେ ନିହାତି ରୂପେ ଜାଣି ରଖିବା ଦରକାର। ଆମେ ସବୁ ଦିନ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ସମାନ ଭାବରେ ଭୋଜନ ଅଭ୍ୟାସ ରଖିଥିବାରୁ ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ପରିମାଣ ମଧ୍ୟ ଆମ ପରିବାର ପାଇଁ ସମାନ ପରିମାଣରେ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ସାଧାରଣ ତତ୍ତ୍ଵ ଆଧାରରେ ଖାଉଟିକାର୍ଡ଼ଧାରୀମାନଙ୍କୁ ଦୈନିକ ପ୍ରାପ୍ୟ ହିସାବରେ ମାସିକ ପଡ଼ି (ରାସନ୍‌) ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଏ। ଏକ ମାସ = ୪ ସପ୍ତାହ ହିସାବରେ ବର୍ଷକ ୫୨ ସପ୍ତାହ ହୋଇଥିବାରୁ ୫୨ ÷ ୪ = ୧୩ ମାସ ପାଇଁ ଚିନି, ଚାଉଳ, ଗହମ, ତେଲ, କିରୋସିନ ଇତ୍ୟାଦି ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ। କିନ୍ତୁ ପଞ୍ଜିକା (କ୍ୟାଲେଣ୍ଡର)ରେ ୧୨ ମାସ ଥିବାରୁ ଅନେକ ନାଗରିକଙ୍କର ଧାରଣା ରହିଛି ଯେ ‘ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥା’(PDS) ଅଧୀନରେ ବର୍ଷକୁ ୧୨ ଥର ସାମଗ୍ରୀ ବିତରଣ ହୋଇଥାଏ  ଏବଂ ପଡ଼ିକାର୍ଡ଼ଧାରୀମାନେ ସୁଲଭ ମୂଲ୍ୟ ଦୋକାନରୁ ସେହି ଅନୁସାରେ ସାମଗ୍ରୀ କିଣନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବରେ ବର୍ଷକୁ ୧୩ ଥର ସାମଗ୍ରୀ ଆସେ; ସରକାରୀ ଭାଷାରେ ତାହାକୁ  ପିଡିଏସ୍‌ ସାମଗ୍ରୀର ୧୩ଟି କୋଟା (qouta) କହନ୍ତି । ଯେଉଁ ଅଳ୍ପ କେତେ ଜଣ ଏକଥା ଜାଣନ୍ତି, ସେମାନେ ଏହାକୁ ‘ପୂଜା କୋଟା’ ନାମରେ ଜାଣନ୍ତି। ସରକାରୀ ବାବୁମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି। ପୂଜା ଅର୍ଥ ଦଶହରା। ଭାରତର ୮୦ ଭାଗ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦଶହରା ଛୁଟି ହିଁ ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଛୁଟି। ତେଣୁ ଶାସକୀୟ ପରମ୍ପରାରେ ‘ଦଶହରା’ ବା ‘ପୂଜା’ର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଗୁରୁତ୍ଵ ରହିଛି।

ଛାଡନ୍ତୁ, ସେ ପୂଜାର ମାୟା। ଅସଲ କଥା ହେଲା ଯେ ସେହି ତ୍ରୟୋଦଶ କୋଟାକୁ ସଂପୃକ୍ତ ବିଭାଗୀୟ ଅଧିକାରୀମାନେ ହଡ଼ପ କରିବା ଏକ ପରମ୍ପରା ହୋଇଯାଇଛି। ଯଦି ଖାଦ୍ୟ ଅଧିକାର କର୍ମୀମାନେ ଏହା ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ ନକରିବେ, ତେବେ ପରିସ୍ଥିତି ଭୟାବହ ହୋଇପଡ଼ିବ। ଏବେ ଗପଟିଏ ନିଶ୍ଚୟ କହିବି:

୧୯୬୨ ମସିହାର କଥା। ଜଣେ ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତି ଯିଏ କି କୃଷି ବିଭାଗର ଅଧସ୍ତନ ଅଧିକାରୀ, ସେ ନିଜର ଶିକ୍ଷିତ ଝିଅ ପାଇଁ ବରପାତ୍ର ଖୋଜନ୍ତେ, ୨ଟି ପ୍ରସ୍ତାବ ଜୁଟିଲା। ତହିଁରୁ ଜଣେ ହାଇସ୍କୁଲ ଶିକ୍ଷକ, ମାସିକ ଦରମା ୭୫ ଟଙ୍କା। ଅନ୍ୟ ଜଣେ ସପ୍ଲାଇ ଇନିସ୍ପେକ୍ଟର, ମାସିକ ଦରମା ୫୦ ଟଙ୍କା।  ତେବେ ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ ଦ୍ଵିତୀୟ ପ୍ରସ୍ତାବଟିକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ। ଅର୍ଥାତ୍‌ ସେହି ଯୁବକଙ୍କୁ ଜ୍ବାଇଁ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ। ଉଭୟ ଯୁବକଙ୍କର ପାରିବାରିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ବା ଶରୀର ଗଠନରେ କୌଣସି ଖୁଣ ନଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଦ୍ଵିତୀୟ ଯୁବକ ହିଁ ଅଧିକ ରୋଜଗାରିଆ ବୋଲି ବିବେଚନା କରି ସଂପୃକ୍ତ କନ୍ୟାପିତା ଏଭଳି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ। 

ଏବେ ଆପଣଙ୍କୁ ଗଣିତ ପାଠ ପଢ଼ାଇବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ ଯେ ୫୦ ସଂଖ୍ୟାଟା ୭୫ ଠାରୁ କିଭଳି ବଡ଼ ହେଲା!  ୫୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା କିଭଳି ୭୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା ଠାରୁ ବଡ଼ ହେଲା? କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ, ସାଧାରଣ ବଣ୍ଟନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଦୁର୍ନୀତି ବହୁ ବର୍ଷର ପୁରୁଣା ଏବଂ ଦୁର୍ନିୀତି ଦ୍ଵାରା ବେଶି ଧନ ଠୁଳ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ସମାଜରେ ବେଶି ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପାଆନ୍ତି। ଏକ ସୁସ୍ଥ ସମାଜ ଓ ସଭ୍ୟ ସମାଜ ଗଠନ ପାଇଁ ଏବେ ସେଭଳି ଭାବନାର ବିପରୀତ ଗତିରେ ଆଗେଇବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଆପଣ ନିଜ ନିଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ବାର୍ତାକୁ ପ୍ରଚାର କରନ୍ତୁ। ପରିବର୍ତନ ସୁନିଶ୍ଚିତ।

ବିମଳ ପ୍ରସାଦ, ୯୯୩୭୩୫୩୨୯୩

18 सितंबर 2015

ମାସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜମିବ ନୂଆଁଖାଇର ଧୂମ୍‍

ନୂଆଁଖାଇ ପାଳନ ପାଇଁ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାରେ ଖୁସୀର ଲହରୀ। ଏହା ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, ଝାରସୁଗୁଡ଼ା, ସମ୍ବଲପୁର, ସୁବର୍ଣପୁର, ବୌଦ୍ଧ, ବଲାଙ୍ଗିର, ବରଗଡ଼, ନୂଆପଡ଼ା ଆଦି ୮ଟି ଜିଲ୍ଲାରେ ଶୁକ୍ରବାର ସଂପୂର୍ଣ ଭାବେ ପାଳିତ ହେଉଥିବା ବେଳେ କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାରେ ଆଂଶିକ ଭାବେ ପାଳିତ ହେଉଛି । କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଳାରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ମାଣିକେଶ୍ୱରୀଙ୍କ ମନ୍ଦିର ଥିବା ଭବାନୀପାଟଣା, ଥୁଆମୂଳ-ରାମପୁର, ଲାଂଜିଗଡ଼ ଓ ଜୟପାଟଣା ବ୍ଲକ୍‍ ରେ ଆଶ୍ୱିନ ଶୁକ୍ଳ ଦଶମୀ ବା ଦଶହରା ତିଥିରେ ନୂଆଁଖାଇ ପର୍ବ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ଏ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଗବେଷକ ପରମେଶ୍ୱର ମୁଣ୍ଡ କହନ୍ତି ଯେ ଏହି ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହେଉଛି, ରାଜତନ୍ତ୍ରର ଛାପ । କଳାହାଣ୍ଡିରେ ନାଗବଂଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କର ଇଷ୍ଟଦେବୀ ମାଣିକେଶ୍ୱରୀ ହୋଇଥିବାରୁ ବିଧି ଅନୁସାରେ ବିଜୟା ଦଶମୀରେ ନବାନ୍ନ ଭକ୍ଷଣ (ବା ନୂଆଁଖାଇ)  କରାଯାଇଥାଏ । ଏଥିରେ ପ୍ରଜାମାନେ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବେ ସାମିଲ ହୁଅନ୍ତି। ସେହିପରି ଅନ୍ୟ ଏକ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ହେଲା, କେସିଙ୍ଗା ବ୍ଲକ୍‍ର ପଥର୍ଲା ଗାଆଁର ଲୋକମାନେ ସପ୍ତପୁରୀ ଅମାବାସ୍ୟାରେ ନୂଆଁଖାଇ ପାଳି ସାରିଥିବା ବେଳେ କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାର କୁଟିଆକନ୍ଧମାନେ ସେମାନଙ୍କର ମାଣ୍ଡିଆରାଣୀ (ସେମାନଙ୍କ ନୂଆ ଅନ୍ନ ଧାନରୁ ନୁହେଁ, ମାଣ୍ଡିଆରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ) ପର୍ବ ମଧ୍ୟ ଏକ ମାସ ପୂର୍ବରୁ ପାଳି ସାରିଛନ୍ତି । ଏହି ଭଳି ନୂଆପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାରେ ମଧ୍ୟ ଏକ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ରହିଛି, ବୋଡ଼େନ୍‍ ବ୍ଲକ୍‍ର ସରସରା ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ । ଏଠାରେ ଝାଙ୍କର ବର୍ଗର ପରିବାରମାନେ ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଳ ପ୍ରତିପଦା ତିଥିରେ ନୂଆଖାଇ ପାଳିଥିବା ବେଳେ ଗଉନ୍ତିଆ ପରିବାର ଓ ସେମାନଙ୍କ ସହ ଜଡ଼ିତ ପରିବାରମାନେ ଦ୍ୱିତୀୟା ତିଥିରେ ପର୍ବ ପାଳି ସାରିଛନ୍ତି । ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ଅଧିକାଂଶ ଅଞ୍ଚଳରେ ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଳ ପଞ୍ଚମୀ ତିଥିରେ ପାଳୁଥିବା ନୂଆଁଖାଇରେ ନୂଆ ଚୁଡ଼ା ଓ ନୂଆ ଚାଉଳକୁ ସାଧାରଣତଃ ନବାନ୍ନ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ ।


ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ ଯେ ସାଂପ୍ରତିକ ନୂଆଁଖାଇ ପର୍ବକୁ ଏକ ଗଣପର୍ବରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ଜନତାଦଳ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀତ୍ୱ ଅମଳରେ ଛୁଟି ଘୋଷଣା ହୋଇଥିଲା ୧୯୯୪ ମସିହାରେ । ଯାହାକୁ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶା ବାସୀଙ୍କ ସାମୂହିକ ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଥମ ସଫଳତା ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍‍ ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଳ ପଞ୍ଚମୀ ବା ଗଣେଶ ଚତୁର୍ଥୀ ବାସି ଦିନ ନୂଆଁଖାଇ ପର୍ବକୁ ସାମୂହିକ ଭାବେ ପାଳିବାକୁ ସହମତି ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ପରେ ତାହାକୁ ବିଜୁ ବାବୁ ପ୍ରାଦେଶିକ ଛୁଟି ଦିବସ ଭାବେ ଲାଗୁ କରିଥିଲେ । ଏହି ଦିନ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ୯ଟି ଜିଲ୍ଲା ସମେତ ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ସରକାରୀ ଦପ୍ତର ଛୁଟି ହୋଇଥାଏ । ଦେବଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ସଂସ୍କୃତି ଅଲଗା ହୋଇଥିବାରୁ ଏହି ଜିଲ୍ଲାରେ ମଧ୍ୟ ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଲ ପଞ୍ଚମୀରେ ନୂଆଁଖାଇ ପାଳିତ ହୋଇ ନଥାଏ । ଯାହା ବି ହେଉ, ଏହି ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଳ ପଞ୍ଚମୀ ତିଥିରେ ନୂଆଁଖାଇ ପାଳିତ ହେଉଥିବା ବେଳେ ଏହା ସହିତ ନୂଆଁଖାଇ ଭେଟ୍‍ଘାଟ୍‍ ପ୍ରାୟତଃ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ସବୁ ସହରରେ ଏବଂ ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ୱରରେ ଏକ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ତାରିଖରେ ଆୟୋଜିତ ହୋଇ ସବୁବର୍ଗର ଜନତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ ଆବେଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । (‘ସମ୍ବାଦ’ ସମ୍ବଲପୁର ସଂସ୍କରଣ, ୧୮.୦୯.୨୦୧୫ର ‘ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶା’ ପୃଷ୍ଠା (ପୃ-୪)ରେ ପ୍ରକାଶିତ)
- ବିମଳ ପ୍ରସାଦ, ୯୯୩୭୩୫୩୨୯୩

17 सितंबर 2015

କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷା ବନାମ ଚାକିରି

(ଏହି ନିବନ୍ଧଟି ‘ସମ୍ବାଦ’ର ୪ ଜାନୁଆରି ୧୯୯୯, ସୋମବାର ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶିତ)

ଦେଶରେ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ଯେଉଁ ହାରରେ ବଢୁଛି, ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ତା'ଠାରୁ ୫ ଗୁଣ ଅଧିକ ହାରରେ ବଢୁଛି । ଭାରତ ପରି ଦେଶରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ଯୋଗାଡ଼ ହେବା ଏକ ବଡ଼ ଆବଶ୍ୟକତା । ଯନ୍ତ୍ର ଦୁନିଆର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର ଫଳରେ କର୍ମସଂସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ରୂପ ବଦଳିବାରେ ଲାଗିଛି । ଏଠାରେ ପୃଥିବୀର ବା ଭାରତର ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଆଲୋଚନା କଲେ, ଓଡ଼ିଶା କଥା ବୁଝିବାଟା ଜଟିଳ ହେବ । ତେଣୁ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଓଡ଼ିଶା ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ।

ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ କହିଲେ ବେଶି ସଂଖ୍ୟକ ପାଠୁଆ ଚାକିରିକୁ ବୁଝନ୍ତି । ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି କଥାକୁ ଯେତେ ଜୋରରେ ପ୍ରଚାର କଲେ ବି ରାଜ୍ୟର ସର୍ବାଧିକ୍ ଅଧିବାସୀଙ୍କର ଚାକିରି ପ୍ରତି ମୋହ ରହିଛି । ପୁଣି ସରକାରୀ ଚାକିରି ହିଁ ଏଠି ଲୋକଙ୍କର ପ୍ରଥମ ପସନ୍ଦ । ରାଜ୍ୟବାସୀଙ୍କର ସରକାରୀ ଚାକିରିସରକାରୀ ଚାକିରିଆଙ୍କ ପ୍ରତି ଯେଭଳି ଶ୍ରଦ୍ଧା ରହିଛି, ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସେପରି ନାହିଁ । ଚାକିରି ସ୍ୱପ୍ନରେ ଜର୍ଜରିତ ଶିକ୍ଷିତ ବେକାରମାନେ ଅଳ୍ପ କେଇଟା ସରକାରୀ ଚାକିରି ପାଇଁ କେତେ ବା ଅପେକ୍ଷା କରିବେ ! ଯେନତେନ ପ୍ରକାରେ ଅଣ-ସରକାରୀ ଚାକିରିରେ ଭର୍ତି ହେଉଛନ୍ତି କିଂବା ଅଣ-ସରକାରୀ ଧନ୍ଦାରେ ଆୟପନ୍ଥା ଖୋଜୁଛନ୍ତି ଅଥବା ଆତ୍ମନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ନିଜକୁ ବାଧ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ପେଟ ପୋଷିବା ପାଇଁ ବା କୌଣସି ମତେ ବଂଚିବା ପାଇଁ କରାଯାଉଥିବା କେତେକ ଧନ୍ଦା, ସମାଜ ଆଖିରେ ଅପକର୍ମ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ ହୋଇଛି । ସେହି ଅପକର୍ମଗୁଡ଼ିକ ଏଠାରେ ଆଲୋଚ୍ୟ ନୁହେଁ ।

ଏଇ ୧୦ ବର୍ଷ ହେଲା, ଓଡ଼ିଶାରେ କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରସାର ହୋଇଛି । କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷା ହାସଲ କଲେ ଚାକିରି ମିଳିଯିବ ବୋଲି ଏକ ବଦ୍ଧମୂଳ ଧାରଣା ଏବର ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକଯୁବତୀ, ସେମାନଙ୍କ ପିତାମାତା-ଅଭିଭାବକ-ବଂଧୁବାଂଧବ ଓ ଶୁଭଚିନ୍ତକମାନଙ୍କୁ ଘାରିଛି । କିଛି ବର୍ଷ ଆଗରୁ କଲେଜ୍ ଗୁଡ଼ିକ ଗାଁଗୁଡ଼ିକରେ ଛତୁ ଫୁଟିଲା ଭଳି ଖୋଲିବାରୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀମାନେ ଯେତିକି ବିବ୍ରତ ହେଲେ, ତାହାଠୁ ବେଶି ପରିମାଣରେ ଛାନିଆ ହେଲେ ସରକାର ଓ ପ୍ରଶାସନ । ଏବେ ଗାଆଁରେ ନୁହେଁ/ ଛୋଟବଡ଼ ସବୁ ସହରରେ/ ମାଳମାଳ କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର । ଏପରି କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ଏତେ ମାତ୍ରାରେ ବଢ଼ିଗଲାଣି ଯେ କେହି କେହି ଏପରି କେନ୍ଦ୍ର ସବୁକୁ ଦୋକାନ କହିଲେଣି ।

ଦିନ ଥିଲା, ଶିକ୍ଷିତମାନଙ୍କର ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ଯୋଗ୍ୟତା ରୂପେ ଟାଇପରାଇଟିଂ, ସର୍ଟହ୍ୟାଣ୍ଡ୍, ବି.ଏଡ଼୍., ଏଲ୍.ଏଲ୍.ବି., ମ୍ୟାନେଜ୍‌ମେଣ୍ଟ, ସି.ଟି. ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରମାଣପତ୍ର ପ୍ରତି ମୋହ ଖୁବ୍ ଜୋରଦାର ଥିଲା । ହେଲେ ଏବେ କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରମାଣପତ୍ର ପ୍ରତି ଯେଉଁ ହାରରେ ମୋହ ବଢୁଛି, ତାହା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଶିକ୍ଷା ପ୍ରମାଣପତ୍ରର ମୋହ ଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ବେଶି । ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଦଶକରେ କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାର ହଇଚଇ ହିଁ ଓଡ଼ିଶା ଇତିହାସର ପ୍ରଥମ ପୃଷ୍ଠାରେ ଶବ୍ଦାୟିତ ହେବ। ଗଣ୍ଡାଗଣ୍ଡା କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଏବେ ସହରମାନଙ୍କରେ ଟାକି ବସିଛନ୍ତି ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଗ୍ରହଣ ପାଇଁ। ବାଃ କି ଚମତ୍କାର ବିଜ୍ଞାପନ ! କୌଣସି ବ୍ୟାବସାୟିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ବିଜ୍ଞାପନ ବି ଏହା ଆଗରେ ଫିକା ପଡ଼ିଯିବ। ଆଗ୍ରହୀ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଯେତେ ବଢୁଛି, ତାହାଠୁ ବେଶି ସଂଖ୍ୟାରେ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରମାନ ଖୋଲିବାରେ ଲାଗିଛି। ଗାଆଁରେ କଲେଜଟିଏ ଖୋଲିବା ପାଇଁ ଅନୁମୋଦନ ଠାରୁ ଅନୁଦାନ ପାଇବା ପର୍ଯନ୍ତ ଯେତେ ପ୍ରକାର ଧରାଧରି କରିବାକୁ ପଡ଼େ, କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ପାଇଁ ସେପରି କିଛି କଷ୍ଟ କରିବା ଦରକାର ହୁଏ ନାହିଁ । ପକ୍କାଘର, ମୁନିବଙ୍କ ମୂଳଧନ, ଚତୁରତା ଓ ବ୍ୟବସାୟ କରିବାର ଦମ୍ଭ ହିଁ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଖୋଲିବାର ପ୍ରାଥମିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି ରୂପେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଉଛି ।

ଓଡ଼ିଶାରେ କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାକୁ ବ୍ୟବସାୟ କରି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ସଂସ୍ଥା ବା ଅନୁଷ୍ଠାନର ସଂଖ୍ୟା ଖୁବ୍ ନଗଣ୍ୟ । ଏଣୁ କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷା କେନ୍ଦ୍ରର ଉଦ୍ୟୋକ୍ତାମାନେ ଓଡ଼ିଶା ବାହାରର ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷା ସଂସ୍ଥାର ଶାଖା ରୂପେ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଆରଂଭ କରୁଛନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରଶିକ୍ଷକ ରୂପେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଉଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ପୂରାପୂରି ସ୍ଥାନୀୟ ବ୍ୟକ୍ତି, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଶିକ୍ଷାଦାନର ଅଭିଜ୍ଞତା ନାହିଁ କିଂବା ଜାତୀୟ ସ୍ତରର ଶିକ୍ଷାଦାନର ଦକ୍ଷତା ନାହିଁ । ଏକଥା କହିଲା ବେଳେ ସବୁଠୁ ବେଶି ଚର୍ଚାର ବିଷୟ ହେଉଛି - ପ୍ରବେଶ ଆଶାୟୀ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ନିଦ୍ୱର୍ନ୍ଦ୍ୱରେ ଗ୍ରହଣ । କେତେକ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଏବେ ଚତୁରତା ଅବଲମ୍ବନ କରି ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାର ପ୍ରଚଳନ କଲେଣି । ବ୍ୟାବସାୟିକ ଫାଇଦା ପାଇଁ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଟଙ୍କା ଗ୍ରହଣ ପରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ମେଧା ସ୍ତରକୁ ବିଚାରକୁ ନନେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ଗ୍ରହଣ କରିନେବା ଏକ ତରବରିଆ କାଇଦା ଭାବେ ଚାଲୁ ରହିଛି । ପ୍ରାୟ ୯୦ ଭାଗ ଏପରି ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ନିଜନିଜର ନିଯୁକ୍ତି କକ୍ଷ (Placement Cell) ଅଛି ବୋଲି ବିଜ୍ଞାପିତ କରି ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରୁଛନ୍ତି । କେତେକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ମେଧାବୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ/ ଭାଗ୍ୟ ପରୀକ୍ଷାରେ ଉତ୍ତୀର୍ଣମାନଙ୍କ ପାଇଁ/ ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରେ ସର୍ବାଧିକ ଲବ୍‍ଧାଙ୍କ ହାସଲକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ପୂରାପୂରି ମାଗଣା ଶିକ୍ଷାଗ୍ରହଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଲାଗୁ କରୁଛନ୍ତି । ଜଣେ ଉଚ୍ଚ ମେଧାସଂପନ୍ନ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ ପରେ ଜଣେ ଭଲ କଂପ୍ୟୁଟର ପେସାଦାର ହୋଇ ବାହାରିବେ - ଏଥିରେ ସଂଦେହ କମ୍‍ । ଏଣୁ ଏହାକୁ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରସାରର ସୂତ୍ର କରି କେତେକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜିବାକୁ ପଣ କରିଛନ୍ତି । କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷା କିଛି ମହାଜନମାନଙ୍କ ଆଦବ ବ୍ୟବସାୟ ରୂପେ ଚାଲିଥିବାରୁ ବ୍ୟାବସାୟିକ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସୂତ୍ର ପ୍ରୟୋଗ ନିର୍ବିବାଦରେ ଚାଲିଛି ।

ଆଗାମୀ ଦଶକରେ ଏତେ ଲକ୍ଷ କଂପ୍ୟୁଟର ପେସାଦାର ଦରକାର ହେବେ, ସେତେ ଲକ୍ଷ କଂପ୍ୟୁଟର ସହାୟକ ଦରକାର ହେବେ ବୋଲି ପ୍ରଚାର କରାଯାଉଛି । ଏଥିରେ ଉଦ୍‍ବୃତ୍ତ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀମାନେ ଆକର୍ଷିତ ହେବା ସ୍ୱାଭାବିକ । ଭଲ ପ୍ରତିଶତ ଲବ୍ଧାଙ୍କ ଥିବା ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କୁ ହିଁ ବିଭିନ୍ନ ସଂଗଠନ/ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଦଳ, କଂପାନୀ, ଉଦ୍ୟୋଗ ଓ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ନିଜର ଶ୍ରମଶକ୍ତି ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ନେଇଥାଆନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ କମ୍‍ ପ୍ରତିଶତ ଲବ୍‍ଧାଙ୍କ ହାସଲ କରିଥାଆନ୍ତି, ସେମାନେ ବେକାର ହୁଅନ୍ତି ଅଥବା ନିରୁପାୟ ହୋଇ କମ୍‍ ପାଉଣା ମିଳୁଥିବା କର୍ମସଂସ୍ଥାନକୁ ଆଦରି ନିଅନ୍ତି । କଂପ୍ୟୁଟରକୁ ଜୀବନଜୀବିକା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଓଡ଼ିଶାରେ ଏଯାଏଁ ଧରାପଡ଼ି ନାହିଁ କି ଏ ଦିଗରେ କୌଣସି ସରକାରୀ ଗଣନା କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ହୋଇ ନାହିଁ । କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରି ବହୁଦିନ ଧରି ବେକାର ବସିଥିବା ଯୁବକଯୁବତୀମାନଙ୍କର କୌଣସି ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ସଂଘ ନଥିବାରୁ ସଂପୃକ୍ତ ବେକାରମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଜାଣିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପଡ଼ିଛି । ଏ ଦିଗରେ ଗଣମାଧ୍ୟମର ଗୁଇନ୍ଦା ନଜର ହାଲୁକା ଥିବାରୁ ସମସ୍ୟାଟା ଗମ୍ଭିରି ଭିତରେ ରହିଯାଇଛି ।

କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷା ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ସର୍ବଭାରତୀୟ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ, ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଇଲେକ୍‍ଟ୍ରୋନିକ୍ସ ବିଭାଗର କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷା ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦାନ ପରିଷଦ, ଜାତୀୟ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରିଷଦ ଓ ଦେଶର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ଶିକ୍ଷାୟତନଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ଅନୁମତି ଓ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇ ନଥିବା ଅଜସ୍ର ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ର ଓ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓଡ଼ିଶାରେ ଚାଲିଛି । କଂପ୍ୟୁଟର ଓ କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସାୟର ଇନ୍ଦ୍ରଜାଲ ପ୍ରତି ଅନଭିଜ୍ଞ ଥିବାରୁ ସଂପୃକ୍ତ ଶିକ୍ଷାକେନ୍ଦ୍ରଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି କୌଣସି ରହିତାଦେଶ ବା କଟକଣା ଲାଗୁ ହେବାର ଭୟ ନାହିଁ । ସରକାରୀ ଆଇନାନୁମୋଦିତ ପାଠ୍ୟକ୍ରମର ପ୍ରମାଣପତ୍ର ନଥିବା ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କୁ ସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏଣିକି କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଉ ନାହିଁ । ଦିନକୁ ଦିନ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଅଣସରକାରୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଯୁକ୍ତିଦାତାମାନେ ସରକାରୀ ଆଇନାନୁମୋଦିତ ପ୍ରମାଣପତ୍ରଧାରୀମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବାକୁ ଶ୍ରେୟ ମଣୁଛନ୍ତି । ଫଳରେ ସରକାରୀ ସ୍ୱୀକୃତି ନଥିବା ପ୍ରମାଣପତ୍ରଧାରୀମାନେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ସୁଯୋଗରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେଉଛନ୍ତି ଅଥବା ବେକାର ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି । ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଏମ୍‍.ସି.ଏ., ବି.ସି.ଏ., ପି.ଜି.ଡି.ସି.ଏ., ଡି.ସି.ଏ., ଡି.ସି.ଓ. ଇତ୍ୟାଦି ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ହୋଇ ପଡ଼ିଛି । ବିଦେଶ ଯିବା ଓ ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ଆୟ କରିବାର ନିଶାରେ ଅନେକ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷାକୁ ଆଦରୁଛନ୍ତି । ବିଦେଶୀ ନିୟୋଜକଙ୍କ ହିସାବ ଅନୁସାରେ ଭାରତୀୟ ଶ୍ରମଶକ୍ତି ଶସ୍ତାରେ ମିଳୁଥିବାରୁ ଏହି କ୍ରମରେ ଓଡ଼ିଶାର କିଛି ପେସାଦାର ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଲେଣି ।

ଜଲ୍‍ଦି କଂପ୍ୟୁଟର ପେସାଦାର ହେବା ପାଇଁ କେତେକ ଯୁବକଯୁବତୀ ଡି.ଟି.ପି. ଅପରେଟର ବା ଡାଟା ଏଣ୍ଟ୍ରି ଅପରେଟର ହେବାକୁ ପସନ୍ଦ କରୁଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ଏପରି ପଦରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ଯୁବକଯୁବତୀମାନେ ଚାକିରି ସର୍ତାବଳୀରେ ନାନାଦି ଶୋଷଣର ଶିକାର ହେଉଛନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଥମ ୪ ବର୍ଷ ଯାଏଁ ୭୦୦ରୁ ୧୫୦୦ ଟଙ୍କା ଯାଏଁ ମାସିକ ବେତନ ମିଳୁଛି । ଆଇନାନୁମୋଦିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ତ ଆଦୌ ନାହିଁ । 

ସାଧାରଣ ଟାଇପ୍‍ ମେସିନ୍‍, ଇଲେକ୍‍ଟ୍ରୋନିକ୍‍ ଟାଇପ୍‍ ମେସିନ୍‍ ଓ ଲେଟର ପ୍ରେସ୍‍ଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି ଲୋକଙ୍କର ଚାହିଦା କମୁଥିବାରୁ ଏବଂ କଂପ୍ୟୁଟର-ଛପା ଅକ୍ଷର ଓ ଅଫ୍‍ସେଟ୍‍ ପ୍ରେସ୍‍ର ଚାହିଦା ଖୁବ୍‍ ଜୋର୍‍ରେ ବଢୁଥିବାରୁ ଏପରି ଶ୍ରମଶକ୍ତି ପ୍ରତି ସମାଜର ନିର୍ଭରଶୀଳତା ବଢ଼ିବାକୁ ଲାଗିଛି । ବିଡ଼ମ୍ବନା ଏହିକି ଯେ ଏପରି ଶ୍ରମଶକ୍ତିର କୌଣସି ସଂଘ (ସହରସ୍ତରୀୟ, ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ବା ରାଜ୍ୟ ସ୍ତରୀୟ) ନାହିଁ । ଏମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସଂଘ ଗଢ଼ିବାକୁ ଶ୍ରମିକ ନେତାମାନଙ୍କର ଜ୍ଞାନୋଦୟ ନହେବା ଆଉ ଏକ ବିଡ଼ମ୍ବନା ।

ସବୁଠୁ ବେଶି ଅନଭିଜ୍ଞତାର ପରିଚୟ ଦେଉଛନ୍ତି ଚୟନ ପରିଷଦଗୁଡ଼ିକର ସଦସ୍ୟମାନେ ଓ ବିଜ୍ଞାପକମାନେ । ଆଜିକାଲି ବ୍ୟୟବହୁଳ ଓ ବ୍ୟସ୍ତବହୁଳ ସେବା ଯୋଗାଣକୁ ସୁଲଭ ଓ ସୁଗମ କରିବା ପାଇଁ ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ କଂପ୍ୟୁଟରର ପତିଆରା ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି । ଅର୍ଥାତ୍‍ କଂପ୍ୟୁଟର ପ୍ରୟୋଗ ବଢୁଛି । ଏଣୁ ନିଯୁକ୍ତ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ କଂପ୍ୟୁଟରରେ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷ କରିବା ପାଇଁ ରାଜକୋଷରୁ ଅର୍ଥଶ୍ରାଦ୍ଧ କରି ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦିଆଯାଉଛି । କିନ୍ତୁ ବିଜ୍ଞାପନ ଜରିଆରେ ସମାନ୍ତରାଳ ଯେ କୌଣସି ପଦ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ କଂପ୍ୟୁଟର ସାକ୍ଷରମାନଙ୍କ ଆବେଦନ ଆହ୍ୱାନ କରାଗଲେ, ଉପଯୁକ୍ତ କର୍ମଚାରୀ ଚୟନ ହେବା ସହ ରାଜକୋଷର ବ୍ୟୟ ରୋକାଯାଇପାରନ୍ତା ।

ଓଡ଼ିଶାର ଅନ୍ୟତମ ଅଗ୍ରଣୀ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ଏବେ କଂପ୍ୟୁଟର ଶିକ୍ଷା ଓ କଂପ୍ୟୁଟର ପ୍ରୟୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଗ୍ରଗତି କରିଛି । ଏବେ ବି ପରୀକ୍ଷାଫଳ ପ୍ରକାଶନ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାର ଅନେକ ଶିକ୍ଷା ପରିଷଦ ଓ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ, ଆନ୍ଧ୍ରର ରାଜଧାନୀ ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଛନ୍ତି । ଆନ୍ଧ୍ର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଚନ୍ଦ୍ରବାବୁ ନାଇଡୁ କଂପ୍ୟୁଟର ପ୍ରୟୋଗ କରି ସାରା ଦେଶରେ ଚାଞ୍ଚଲ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବାରୁ ପଡ଼ୋଶୀ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ଏ ଦିଗରେ ଉତ୍‍ସାହିତ ହୋଇପଡ଼ିବା ସ୍ୱାଭାବିକ । ଓଡ଼ିଶାର ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ୱରକୁ ଏକ ଇଲେକ୍‍ଟ୍ରୋନିକ୍‍ସ ଓ କଂପ୍ୟୁଟର ଭିତ୍ତିକ ଶିଳ୍ପ/ବାଣିଜ୍ୟ ନଗରୀ କରିବା ପାଇଁ ଆମ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ବାରଂବାର ଘୋଷଣା କରିବା ସହ ଏଥି ନେଇ କେତେଥର ବିଦେଶ ଗସ୍ତ କରିସାରିଥିବାରୁ, ରାଜ୍ୟରେ କେତେକ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକଯୁବତୀ ଆଶାବାଦୀ ହୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସେଇ ଅନୁସାରେ ସୁଯୋଗ କାହିଁ?

ଓଡ଼ିଶାର କିଛି ପ୍ରାନ୍ତରେ ଅଙ୍କ-ଅକ୍ଷରଗତ ସାକ୍ଷରତା ପାଇଁ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତରେ/ ସହରାଞ୍ଚଳରେ/ ସହରାଭିମୁଖୀ ଅଧିବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଂପ୍ୟୁଟର ସାକ୍ଷରତା ପ୍ରତି ଅତ୍ୟାଗ୍ରହର ଅନ୍ତଃସ୍ରୋତ ବହିବାରେ ଲାଗିଛି । କଂପ୍ୟୁଟର ସାକ୍ଷରତା ପାଇଁ କାଁଭାଁ କେତୋଟି ଅନୁଷ୍ଠାନ/ ସଂଗଠନ ଉଦ୍ୟମ କରୁଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଅଭାବରୁ ସେଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟାପକ ହେଉ ନାହିଁ । ଆଗାମୀ ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସାରା ତାମିଲନାଡୁକୁ ୧୦୦ ପ୍ରତିଶତ କଂପ୍ୟୁଟର ସାକ୍ଷର କରିବେ ବୋଲି ସଂପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଘୋଷଣା କଲେଣି। ଏଭଳି ସ୍ଥିତି ପାଇଁ ଆମ ରାଜ୍ୟର ଶାସକ-ପ୍ରଶାସକମାନଙ୍କର ଚେତନା କେତେ ଏବଂ ରାଜ୍ୟର ଚିନ୍ତାଶୀଳ ନାଗରିକମାନଙ୍କର କଳ୍ପନା କେତେ, ଏହା ଜାଣିବା ଅବଶ୍ୟ ଜରୁରୀ।

ବିମଳ ପ୍ରସାଦ, bimal.odisha@yahoo.in

11 सितंबर 2015

ଆଇଆଇଏମ୍ ସମ୍ବଲପୁର ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ

ଓଡ଼ିଶାରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ ବା ଆଇଆଇଏମ୍ ଅବସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ କିଛି ମାସ ଧରି ହଟଚମଟ ଲାଗିବା ପରେ ସମ୍ବଲପୁରରେ ହିଁ ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଟି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାକୁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୨୪ ଜୁନ୍ ୨୦୧୫ରେ ନିର୍ଦେଶ ଦେଲେ। ହେଲେ ଏବେ ସାନି ସମସ୍ୟା ଉପୁଜିଛି, ଯେମିତି ଉପୁଜିଥିଲା କୋରାପୁଟରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପରେ । କୋରାପୁଟରେ ଓଡ଼ିଶା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ସମସ୍ୟା ୪ ବର୍ଷ ପରେ ବି ଟଳି ନଥିବା ବେଳେ ସମ୍ବଲପୁରରେ ଆଇଆଇଏମକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ଏବେ ସମସ୍ୟା ତା'ର ଖିଅ ଲମ୍ବାଉଛି।

ଏବେ ଆସନ୍ତୁ ସିଧା ଯିବା ସେହି ସମସ୍ୟା ଓ ତହିଁର ସମାଧାନ ଚର୍ଚାକୁ:- ପ୍ରଥମ କଥା ହେଲା ଏହି ନବଜାତ ଅନୁଷ୍ଠାନଟିକୁ ଅଭିଭାବକତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରି ଏହାକୁ ଲାଳନପାଳନ କରିବାକୁ ମାନବସମ୍ବଳ ବିକାଶ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ଦାୟିତ୍ୱ ଦେଇଛି ଆଇଆଇଏମ୍-ଇନ୍ଦୋରକୁ । କିନ୍ତୁ ଆଇଆଇଏମ୍-ଇନ୍ଦୋରରୁ କେହି ପ୍ରଫେସର ବା ପ୍ରାଶାସନିକ ଅଧିକାରୀ ବିଭିନ୍ନ ବାହାନାରେ ସମ୍ବଲପୁର ଆସିବାକୁ ମଙ୍ଗୁ ନାହାନ୍ତି । ଏହି ଅନୁଚ୍ଛେଦର ପ୍ରଥମ ବାକ୍ୟକୁ ସମସ୍ୟା ରୂପେ ଏବେ ସୁଦ୍ଧା କେହି ଚିହ୍ନଟ କରି ନାହାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଅସଲ ସମସ୍ୟା ସେଇଠି । ବାସ୍ତବରେ ଇନ୍ଦୋର ନଗର ସହ ଓଡ଼ିଶାର ବା ଓଡ଼ିଶାର କୌଣସି ସହରର ସାମାଜିକ ବା ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂପର୍କ କେବେ ନଥିଲା କି ଏବେ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। ଏପରିକି ଆମ ଦେଶରେ ସଂପର୍କର ସୂତ୍ରପାତକାରୀ ଭାରତୀୟ ରେଳବାଇ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ରେଳ ସଂପର୍କ ଆଜି ସୁଦ୍ଧା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ନାହିଁ । ସିଧାକଥାଟି ହେଲା, ଇନ୍ଦୋର ସହ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରେଳ ସଂପର୍କ କେବେ ନଥିଲା କି ଏବେ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ । ଏଣୁ ଲୋଭନୀୟ ଦରମା, ସରକାରୀ ବାସଭବନ, ସୁବିଧାସୁଯୋଗ ଭିତରେ ଏକ ମର୍ଯ୍ୟାଦାବନ୍ତ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥିବା ପ୍ରଫେସର ଓ ଅଧିକାରୀମାନେ କ'ଣ ଗାଡ଼ି ବଦଳ କରି ସମ୍ବଲପୁରକୁ ଆସିବେ? ଏପରିକି ଇନ୍ଦୋର ସହିତ ଓଡ଼ିଶାର କୌଣସି ସହରର ଦୂରଗାମୀ ବସ୍ ଯାତାୟତର ସଂପର୍କ ନାହିଁ କି ଭବିଷ୍ୟତରେ ହେବାର ପ୍ରଶ୍ନ ମଧ୍ୟ ଉଠୁ ନାହିଁ । ଏହା ଏକ ମୌଳିକ ପ୍ରଶ୍ନ, ଯାହାକୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଅବହେଳା ବୋଲି ନିଃସଙ୍କୋଚରେ କହିହେବ।

ମାନବ ସମ୍ବଳ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ କେଉଁ ଆଧାରରେ ଇନ୍ଦୋରକୁ ଅଭିଭାବକ କଲେ? ବୋଧ ହୁଏ ଭୌଗୋଳିକ ମାନଚିତ୍ର ଦେଖି କରି ପକାଇଲେ!।  କିନ୍ତୁ ଆମ୍ଭ ମତରେ ଆଇଆଇଏମ୍-କୋଲକାତା ହିଁ ଆଇଆଇଏମ୍-ସମ୍ବଲପୁରକୁ ଅଭିଭାବକତ୍ୱ ଦେବା କଥା । ଏହା ଉପରେ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ତୁରନ୍ତ ପୁନର୍ବିଚାର କରୁ । ଓଡ଼ିଶା ସହ କୋଲକାତା ମହାନଗରୀର ସଂପର୍କ ବିଷୟରେ କୌଣସି ଓଡ଼ିଆଙ୍କୁ କିଛି ବର୍ଣନା କରିବା ଅନାବଶ୍ୟକ । ଓଡ଼ିଶା ସହିତ କୋଲକାତାର ବସ୍ ଓ ରେଳ ସଂପର୍କ ଶତାଧିକ ବର୍ଷର ପୁରୁଣା । ସେହିଭଳି ଐତିହାସିକ, ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସଂପର୍କ ବିଷୟରେ ବର୍ଣନା କରିବା ମଧ୍ୟ ପାଠକଙ୍କ ପାଖରେ ଆମ୍ଭର ଅତିରଂଜନ ହେବ । ରାଉରକେଲା-ଟାଟାନଗର ରୁଟରେ   ହାଓଡ଼ା ଜଙ୍କ୍ସନ୍ (କୋଲକାତାର ସର୍ବପୁରାତନ ଓ ଦେଶର ସର୍ବବୃହତ୍ ରେଳ ଜଙ୍କ୍ସନ୍) ଓ ସମ୍ବଲପୁର ଜଙ୍କସନ୍ ମଧ୍ୟରେ ୧୨୮୭୧/୧୨୮୭୨ ଇସ୍ପାତ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍ ଏବଂ ୧୮୦୦୫/୧୮୦୦୬ ସମଲେଶ୍ୱରୀ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍ ଦୈନିକ ଚଳାଚଳ କରୁଛି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଅନୁଗୁଳ-ନିର୍ଗୁଣ୍ଡି ରୁଟ୍ ରେ  ୨୨୮୦୩/୨୨୮୦୪ ସାପ୍ତାହିକ ସୁପରଫାଷ୍ଟ୍ ଚଳାଚଳ କରୁଛି । ଏହି ସମସ୍ତ ଗାଡ଼ିରେ ଏସି ବଗି ରହିଛି । ସବୁଠୁ ମଜା କଥା ହେଲା ଇସ୍ପାତ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍ ଦିନବେଳେ ଯାତାୟତ କରୁଥିବାରୁ ଏହା ଚେୟାରକାର୍ ବିଶିଷ୍ଟ ଗାଡ଼ି । ଯାହାକି ଭିଆଇପିମାନଙ୍କର ସବୁଠୁ ପସନ୍ଦଯୋଗ୍ୟ ସ୍ମାର୍ଟ ଗାଡ଼ି ।

ଏବେ ଆସିବା ବିଦ୍ୟାୟତନ ଓ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ । ବିଦ୍ୟାୟତନ ବା କ୍ୟାମ୍ପସ୍ ପାଇଁ ସମ୍ବଲପୁର ଉପକଣ୍ଠ ଶାସନ ଠାରେ ଥିବା ସିଲିକନ୍ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ ଅଫ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି(ଏସ୍ଆଇଟି)କୁ ବଛା ଯାଇଛି । ଗମନାଗମନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ବେଶ୍ ବଢ଼ିଆ ଜାଗା। ସେଇଥି ପାଇଁ ଏହାକୁ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ବାଛିଛନ୍ତି। ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ୨୦୧୯ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏଠାରେ ଆଇଆଇଏମ୍ ଚାଲି ପାରିବ। ପ୍ରଥମ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଆମ୍ଭେ କହି ସାରିଥିବାରୁ ଏହା ଆଉ ସମସ୍ୟା ଭଳି ଆଦୌ ଦେଖାଯିବ ନାହିଁ। ଏବେ ଆସିବା ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ। ଏକକାଳୀନ ୬ଟି ଆଇଆଇଏମ୍ ଦେଶରେ ଖୋଲିଥିବାରୁ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀମାନଙ୍କର ପସନ୍ଦ କରିବାର ସ୍ୱାଧୀନତା ବଢ଼ି ଯାଇଛି। ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରତି ଭଲ ଧାରଣା ନଥିବା ବେଳେ ଆଜିକାଲିର ସ୍ମାର୍ଟଫୋନ୍ ଯୁଗରେ ଗାଣତନ୍ତ୍ରିକ ଦେଶର ସେହି ସ୍ମାର୍ଟ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀମାନେ ବହୁତ ଖବର ଓ ସୂଚନା ଜାଣିବା ସହ ନିଜର ମତ ମଧ୍ୟ ବଦଳାଇ ପାରୁଛନ୍ତି । ଏଠାରେ ଆମ୍ଭେ ପ୍ରଶ୍ନ କରୁଛୁ ଯେ ଦେଶରେ ଯେତିକି ଆଇଆଇଏମ୍ ଆସନ ଅଛି, ସେତିକି ଆସନ ପୂରଣ ପାଇଁ ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରୁ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ବଛା ଯାଇଛି କି? ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଜବାବରେ ହିଁ ପୂରା ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ରହିଛି। ଯଦି ମୂଳ ତାଲିକାର ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀମାନେ ନାମଲେଖାଇବାକୁ ଚାହୁ ନାହାନ୍ତି, ତେବେ ପ୍ରତୀକ୍ଷାସୂଚୀରେ ଥିବା ପ୍ରାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ନାମଲେଖାଇବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ରଖାଯାଉ।

ନଚେତ୍ ନିଜ ରାଜ୍ୟର ମେଧାବୀ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କୁ ସୁଯୋଗ ଦେବା ପାଇଁ ମାନବ ସମ୍ବଳ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଆଦେଶନାମା ଜାରି କରୁ। ଓଡ଼ିଶାରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଟିଏ ଖୋଲୁଛି ଯେତେବେଳେ ସଂପୃକ୍ତ ରାଜ୍ୟ ହିଁ ସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବେ ବଡ଼ ହିତାଧିକାରୀ ହେବା କଥା। ସ୍ଥାନୀୟ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରବେଶିକା ପରୀକ୍ଷାରେ ବା ଅନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ କୋଟା ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବା ଦରକାର। ଏଭଳି ହେଲେ ହିଁ ପାରସ୍ପରିକ ବିଶ୍ୱାସର ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ଏବଂ ସମୟକ୍ରମେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ରନିର୍ମାଣରେ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରିବ।
('ସମାଜ', ୧୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୫ ଶୁକ୍ରବାର ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରକାଶିତ) 

ବିମଳ ପ୍ରସାଦ, ଭ୍ରାମ୍ୟଭାଷ: ୯୯୩୭୩୫୩୨୯୩

04 सितंबर 2015

ସାମ୍ବାଦିକ ଗଣନା କେବେ?

ଜଙ୍ଗଲରେ ଇତସ୍ତତଃ ବାସ କରୁଥିବା ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁ ବାଘମାନଙ୍କୁ ସରକାର ଗଣି ପାରୁଛନ୍ତି। ବାସସ୍ଥାନରେ ସ୍ଥିରତା ନଥିବା ଓ ଜାତୀୟତା ନଥିବା ଉଡନ୍ତା ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ଚିଲିକା ହ୍ରଦରେ ସରକାର ଗଣି ପାରୁଛନ୍ତି। ଫସଲ ଉଜାଡ଼ୁଥିବା ଜଙ୍ଗଲୀ ହାତୀମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସରକାର ଗଣି ପାରୁଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ମଣିଷ ସମାଜ ଭିତରେ ଥିବା ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କୁ ଗଣିବା ପାଇଁ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ବହୁବାର ଦାବି ହେଉଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ସରକାର ଏହା କରୁ ନାହାନ୍ତି !

ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କ ଭଲମନ୍ଦ ବୁଝିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କର ‘ସୂଚନା ଓ ଲୋକସଂପର୍କ ବିଭାଗ’ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ବୋଲି କୁହାଯାଏ। କିନ୍ତୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର କଥା ଯେ ସେହି ବିଭାଗ ପାଖରେ ମଧ୍ୟ ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କ ନାମତାଲିକା ସଂକ୍ରାନ୍ତ କୌଣସି ସଠିକ୍‌ ଡାଟାବେସ୍‌ ନାହିଁ। ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରରେ ଆମ୍ଭେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଜାଣିଛୁ ଯେ ‘‘ଜିଲ୍ଲା ସୂଚନା ଓ ଲୋକସଂପର୍କ ଅଧିକାରୀ’’ (DIPRO)ଙ୍କ ପାଖରେ ମଧ୍ୟ ଜିଲ୍ଲାର ସବୁ ସାମ୍ବାଦିକମାନଙ୍କର ଗଣନାତ୍ମକ ତଥ୍ୟ ନଥାଏ । ଯାହା ବି ଥାଏ ବୋଲି କୁହାଯାଏ, ତାହା ୬ ମାସରୁ ଅଧିକ ଦିନ ଧରି ଅଦ୍ୟତନ ହୋଇ ନଥାଏ।  ଆଉ ସେଇ ତାଲିକା ମୁଖ୍ୟତଃ ଝାପ୍‌ସା ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏକ ଜେରକ୍ସ କପି। ତାହା ଖୋଦ୍‌ DIPRO ଦପ୍ତରରେ ଟାଇପ୍‌ କରା ହୋଇ ନଥାଏ କି କୌଣସି କଂପ୍ୟୁଟରରେ ମଧ୍ୟ ନଥାଏ।  ଅଧିକ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ ସେହି ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରର ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀମାନେ ନିଜର ଅସହାୟତା ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି। କିଏ କହନ୍ତି, କଂପ୍ୟୁଟର ଖରାପ ଅଛି। କିଏ କହନ୍ତି ଆମ ଡିଇଓ ନାହାନ୍ତି। ଡିଇଓ ଅର୍ଥ ହେଲା ଡାଟା ଏଣ୍ଟ୍ରି ଅପରେଟର। ଅର୍ଥାତ୍‌ ଅଧିକାରୀ ମହାଶୟ ନିଜେ କଂପ୍ୟୁଟର ଅପରେଟିଂ ଜାଣିନାହାନ୍ତି। ସେ ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀ, ସେ କିମିତି କଂପ୍ୟୁଟରରେ କାମ କରିବେ!  ଯଦିଓ ସେ ଏକାଧିକ କଂପ୍ୟୁଟର ତାଲିମ ନେଇଛନ୍ତି ଭୁବନେଶ୍ଵରରେ ଏବଂ ତିନିଦିନିଆ ତାଲିମ ବେଳେ ମସ୍ତି କରିଛନ୍ତି, ରିୟଲ ଇଷ୍ଟେଟ୍‌ ଏଜେଣ୍ଟମାନଙ୍କୁ ଭେଟିଛନ୍ତି ଇତ୍ୟାଦି ଇତ୍ୟାଦି।

କେତେକ ଅଧିକାରୀ କହନ୍ତି, ବସିବା ପାଇଁ ଟେବୁଲ ଚୌକି ନାହିଁ। ଦପ୍ତର ଚଳାଇବାକୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକୋଷ୍ଠ ଦିଆଯାଇ ନାହିଁ। ଏବେ ଆପଣଙ୍କୁ ମନେ ପକାଇ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଯେ ଜିଲ୍ଲା ସ୍ତରରେ ଯେଉଁ ଝାପ୍‌ସା ଦିଶୁଥିବା ସାମ୍ବାଦିକ ତାଲିକା ରହିଥାଏ, ତାହା ସ୍ଥାନୀୟ ଜିଲ୍ଲା ମୁଖ୍ୟାଳୟ ସହରରେ ଥିବା ପ୍ରେସ୍‌କ୍ଲବ୍‌ରୁ ହିଁ ଆସିଥାଏ କିମ୍ବା ସ୍ଥାନୀୟ ସାମ୍ବାଦିକ ସଂଗଠନରୁ ମିଳିଥାଏ। କାହିଁକି ୬ ମାସ ହେଲା ଅଦ୍ୟତନ ହୋଇନାହିଁ? ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଉପରେ ଯାହା ଉତ୍ତର ଦିଅନ୍ତି, ସେଭଳି ନିର୍ଲଜ ଉତ୍ତରଗୁଡ଼ିକୁ ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିବା ଅନାବଶ୍ୟକ।

ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଓଡିଶା ସାମ୍ବାଦିକ ୟୁନିଅନ୍ (ଓୟୁଜେ) ୧୨ ଦଫା ଦାବି ନେଇ ୨୬ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୫, ବୁଧବାର ବିଧାନସଭା ଆଗରେ ପ୍ରତୀକ ଧାରଣା ଦେଇ ସାରିଲାଣି। ଏହି ଗଣଧାରଣାରେ ରାଜ୍ୟର ସବୁ ଜିଲ୍ଲାରୁ ପ୍ରାୟ ୫ ଶହ ସାମ୍ବାଦିକ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ଖୁବ ଶୀଘ୍ର ଏହା ଆନ୍ଦୋଳନ ରୂପେ ରାଜ୍ୟବ୍ୟାପୀ ସଂପ୍ରସାରିତ ହେବ। ସେମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଦାବିଗୁଡିକ ରହିଛି:- ସାମ୍ବାଦିକ ଚିହ୍ନଟୀକରଣ, ବରିଷ୍ଠ ସାମ୍ବାଦିକଙ୍କୁ ପେନସନ୍, କଲ୍ୟାଣ ପାଣ୍ଠି ଆକାର ୫ କୋଟି ଟଙ୍କାକୁ ବୃଦ୍ଧି ଓ ଏହାର ସୁବିଧା ସାମ୍ବାଦିକ ପରିବାର ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବା, ବୀମାଭୁକ୍ତକରଣ, କାର୍ଯ୍ୟରତ ସାମ୍ବାଦିକଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ, ମିଡିଆ ଏକାଡେମୀ ଗଠନ, ବ୍ଲକ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ରାଜ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁ ସାମ୍ବାଦିକଙ୍କୁ ଆବାସିକ ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଗମନାଗମନ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦେବା ପାଇଁ ପୁନଃବିଜ୍ଞପ୍ତି ଜାରି।

ଜାତୀୟ ସାମ୍ବାଦିକ ୟୁନିଅନ୍ ମହାସଚିବ ପ୍ରସନ୍ନ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵରେ ହୋଇଥିବା ଏହି ଗଣଧାରଣାରେ ବରିଷ୍ଠ ସାମ୍ବାଦିକ ରବି ଦାସ, ଦିଲ୍ଲୀପ ଶତପଥୀ, ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ଶତପଥୀ, ସତ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ନାୟକ, ଅର୍ଦ୍ଧେନ୍ଦୁ ଦାସ ପ୍ରମୁଖ ସାମିଲ ହୋଇ ଦାବି ହାସଲ ଯାଏଁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଜାରି ରଖିବାକୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଛନ୍ତି।

ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଚତୁର୍ଥ ସ୍ତମ୍ଭକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଇ ରାଜ୍ୟ ସରକାର କେବେ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପୂର୍ଣ କରୁଛନ୍ତି ତାହା ଦେଖିବାକୁ ରହିଲା ।


- ବିମଳ ପ୍ରସାଦ