ସମୁଦ୍ରକୂଳିଆ ରାଜ୍ୟ ଭାବେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଜଳବାୟୁ ପ୍ରତି ସତର୍କ ରହିବା ବେଶ୍ ଜରୁରୀ। ଆମେ ବର୍ଣବୋଧ ବହିରେ ଷଡ଼ଋତୁ କବିତା ପଢ଼ିଥିଲେ। ହେଲେ ଏବେ ଆଉ ୬ଟି ଋତୁକୁ ଅନୁଭବ କରି ହେଉ ନାହିଁ। ୩ଟି ଋତୁ ଅଛି ବୋଲି ସମସ୍ତେ କହୁଛନ୍ତି ଏବଂ ବିନା ବିତର୍କରେ ବିଶ୍ଵାସ ବି କରୁଛନ୍ତି। ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତନ ଓ ଓଡ଼ିଶାର ଅବସ୍ଥିତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହି ବିଷୟକୁ ସିଧାସଳଖ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଓ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ସହ ଯୋଡ଼ିବା ଜରୁରୀ ହୋଇପଡୁଛି। ତଳ ବିନ୍ଦୁଗୁଡ଼ିକୁ ପଢ଼ି ଅବା ତହିଁରୁ କେତୋଟିକୁ ନିଜ ସୁବିଧା ଅନୁସାରେ ପଢ଼ି ମଧ୍ୟ ଆପଣ ମୂଳ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଧରି ପାରିବେ:-
୧. ଓଡ଼ିଶାରେ ବୃକ୍ଷସଂପଦ ଦିନକୁ ଦିନ କମିବାରେ ଲାଗିଛି। ବନ, ବଣ ବା ଜଙ୍ଗଲ ନାମରେ କେବଳ ୫-୧୦ଟି ଅଞ୍ଚଳ ଓଡ଼ିଶାରେ ରହିଛି। ନଚେତ୍ ବୃକ୍ଷ ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ାଇବାର କୌଣସି ପରମ୍ପରା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁ ନାହିଁ।
୨. ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ପାହାଡ଼ ଉପରେ ବଣ ସଫା ହୋଇ ଗଲାଣି। କେବଳ ଲଣ୍ଡା ପାହାଡ଼ ଯୋଗୁ ଦୂର ଅଞ୍ଚଳରୁ ବାତ୍ୟା ମଧ୍ୟ ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଆସି ଅଶେଷ କ୍ଷତି କରି ପାରୁଛି। ଗତ ବର୍ଷ କୋରାପୁଟ-ମାଲକାନଗିରି ଅଞ୍ଚଳରେ ବାତ୍ୟା ହେବା ତାହାର ଏକ ଉଦାହରଣ।
୩. ମାଲକାନଗିରି, କୋରାପୁଟ, ରାୟଗଡ଼, ଗଜପତି, ଗଂଜାମ, କଂଧମାଳ, କଳାହାଣ୍ଡି, ମୟୂରଭଂଜ, କେନ୍ଦୁଝର, ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, ଅନୁଗୁଳ ଆଦି ପାହାଡ଼ିଆ ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକରେ ସବୁଠୁ କ୍ଷତିକାରକ ଲକ୍ଷଣ ହେଉଛି - ଲଣ୍ଡା ପାହାଡ଼। ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାରେ ଡଙ୍ଗର ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ବଣଥିବା ପାହାଡ଼। କିନ୍ତୁ ଡଙ୍ଗରଗୁଡ଼ିକ ଲଣ୍ଡା ହୋଇଯାଉଥିବାରୁ ବାଦଲଫଟା ବର୍ଷା ପରେ ଭୟଙ୍କର ପରିସ୍ଥିତି ଉପୁଜୁଛି।
୪. ସମତଳ ଭୂମି ଉପରେ ବଣ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ଯେତିକି ଆବଶ୍ୟକ, ତାହାଠୁ ଶହେ ଗୁଣ ଅଧିକ ଆବଶ୍ୟକ ପାହାଡ ଉପରେ ଘଞ୍ଚ ବୃକ୍ଷ ସଂପଦ। ଏହି କଥାକୁ ବନ ଓ ପରିବେଶ ବିଭାଗ ଭୁଲି ଗଲାଣି। ବିଶେଷତଃ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାରେ ଲଣ୍ଡାପାହାଡ଼ଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ବନ୍ୟସଂପଦ ବଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ତୁରନ୍ତ ଯୋଜନା ନକଲେ, ସର୍ବନାଶ ସୁନିଶ୍ଚିତ।
୫. ଭଲ ଉଦାହରଣ ହେଲା - ରାଜଧାନୀକୁ ପାଖ ହେଉଥିବା ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲାରେ ଜଳକା ନଦୀ, ପ୍ରଶାସନକୁ ଜଳକା କରିଦେଉଛି। ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ଉପରମୁଣ୍ଡରେ ଥିବା ମୟୂରଭଂଜ ଜିଲ୍ଲାରେ ଲଣ୍ଡା ପାହାଡ଼ ପରିସ୍ଥିତି। ବ୍ୟାପକ ଖଣି ଖାଦାନ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଯୋଗୁ ପାହାଡ଼ ଲଣ୍ଡା ହେବାରେ ଲାଗିଛି। ଫଳରେ ବିପୁଳ ବର୍ଷା ପାଣି ଆଉ ଶାଳୀନତା ନରଖି ଅସୁର ଭଳି ତଳମୁଣ୍ଡକୁ ମାଡ଼ି ଆସୁଛି। ଆଉ ତା’ପରେ ତ ଯାହା ହେଉଛି, ଆପଣମାନେ ଜାଣନ୍ତି।
୬. ପାହାଡ଼ରେ ବନୀକରଣ ଓ ବନ ସୁରକ୍ଷା କରିବାରେ ପ୍ରଶାସନ ଯଦି ବିଫଳ ହେଉଛି, ତେବେ ଉତ୍ତର କୋରିଆ ଢାଞ୍ଚାରେ ପାହାଡ଼କୁ ପୂରାପୂରି ମୂଳପୋଛ କରିବା ପାଇଁ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉ। ବଲାଙ୍ଗିର, ସୁବର୍ଣପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ଏମିତି କିଛି ପାହାଡ଼ ଗୋଟାପଣେ ମାଟି ଉପରେ ଥୁଆ ହୋଇଛି, ଯେଉଁ ଗୁଡ଼ିକୁ ମୂଳପୋଛ କରିଦେବାର ମାସକ ପରେ କୌଣସି ବାହାର ଲୋକ ଜାଣି ପାରିବେ ନାହିଁ ଯେ ଏଠାରେ କେବେ ଗୋଟାଏ ପାହାଡ଼ ଥିଲା!
୭. ପୁଡୁଚେରୀ ଢାଞ୍ଚାରେ ଓଡ଼ିଶାର ସମୁଦ୍ର ଉପକୂଳରେ ପଥରର ପ୍ରାଚୀର କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରଶାସନ ଏଯାଏଁ କିଛି ଚିନ୍ତା କରି ନାହିଁ। ମୂଳପୋଛ କରାଯାଉଥିବା ପାହାଡ଼ର ପଥରକୁ ଆଣି ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ବନ୍ଧ ଗଢ଼ାଯାଇ ପାରିବ। ଏହାର ପରିବହନରେ ମଧ୍ୟ ଖଣି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବନ୍ଦ କାରଣରୁ ମାଲିକମାନଙ୍କ ଅଗଣାରେ ଠିଆ ହୋଇ ରହିଥିବା ଟ୍ରକ୍ ବା ସେଭଳି ଯାନଗୁଡ଼ିକୁ କାମ ମିଳି ପାରିବ। ଏହା ଦ୍ଵାରା ଭଳିକି ଭଳି ଜୀବିକାପନ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରିବ।
୮. ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାରେ ଯଦିଓ ପାହାଡ଼କୁ ମୂଳପୋଛ କରିବା ଏକ ଧୃଷ୍ଟତା; ତେବେ ଏଭଳି ବୈଜ୍ଞାନିକ ଛେଡ଼୍ଖାନୀ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାରେ ଯୋଗ୍ୟ ଭୂତତ୍ତ୍ଵବିଦ୍ମାନେ ଅଛନ୍ତି। ଉପଚାର ପରେ ସେହି ପାହାଡ଼ିଆ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବନୀକରଣ ଜରୁରୀ।
୯. ଜଳବିଭାଜିକା/ ଜଳଛାୟା ବା Watershed ଜ୍ଞାନକୌଶଳର ପ୍ରୟୋଗ ଦ୍ଵାରା ଜଳ-ଜମି-ଜଙ୍ଗଲ ପରିଚାଳନା ସଠିକ୍ ଭାବେ ହୋଇ ପାରିବ। ହେଲେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର, ମୃତ୍ତିକା ସଂରକ୍ଷଣ ବିଭାଗ ଓ ବନ ବିଭାଗ ଆଦିକୁ ମିଶାଇ ଜଳବିଭାଜିକା ବିଭାଗ ପ୍ରଚଳନ କରିବା ଜରୁରୀ ହୋଇପଡୁଛି। ସରକାରଙ୍କ ଏଭଳି ଏକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଅବଶ୍ୟ ଶୀତଳ ଭଣ୍ଡାରରେ ପଡ଼ି ରହିଛି।
୧୦. ଏଣେ ଆଦୌ ପାହାଡ଼ ନଥିବା କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା, ଭଦ୍ରକ, ଜଗତସିଂହପୁର ଭଳି ସମୁଦ୍ର କୂଳିଆ ଜିଲ୍ଲାରେ ଜଳସଂପଦ ବିଭାଗର ଡ୍ରେନେଜ୍ ଡିଭିଜନ୍ଗୁଡ଼ିକ ପୂରାପୂରି ଦୁର୍ନୀତିରେ ବୁଡ଼ି ରହି କେବଳ ବାଲିବସ୍ତା ଠୁଳ କରିବାଟା ଆଦୌ ଭିଡ଼କୁ ନୁହଁ। ବନ୍ୟା ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ କୌଣସି ବି କଂକ୍ରିଟ୍ କାମ ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ହେଉ ନାହିଁ କି କେବେ ବି ପୂର୍ଣାଙ୍ଗ ହେବ ନାହିଁ। କାରଣ ଏୟା ଯେ ସରିଗଲେ, କଥା ସରିଯିବ, ବେପାର ବୁଡ଼ିଯିବ! ବେପାର ମାନେ ଜଳସଂପଦ ବିଭାଗୀୟ ଅଧିକାରୀଙ୍କ କଳାଟଙ୍କା । ମଜା କଥା ହେଉଛି ଏହି ସୁନା ଅଣ୍ଡାଦିଆ ବିଭାଗଟି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଗୋଟାଏ ଯୁଗ ହେଲା ରହିଛି ଯେ ରହିଛି।
୧୧. ଲଣ୍ଡାପାହାଡ଼ ଯୋଗୁ ସ୍ଥାନୀୟ ତାପମାତ୍ରା ବି ବଢି ଯାଉଛି। ବଣବେଷ୍ଟିତ ମାଲକାନଗିରି ଜିଲ୍ଲାରେ ସର୍ବାଧିକ ତାପମାତ୍ରା ଅନୁଭୂତ ହେବା ଏକ ବିସ୍ମୟକର ଖବର ନିଶ୍ଚୟ। ଯଦିଓ ଜଳଭଣ୍ଡାର ପାଖରେ ଉତ୍ତାପ ଅନୁଭୂତ ହେବା ପଛରେ ଭୌଗୋଳିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟାନ ରହିଛି। ତଥାପି ତାହା ସୀମାତିରିକ୍ତ। ରାଜ୍ୟର ସର୍ବାଧିକ ତାପମାତ୍ରା ୩୫ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ୍ରେ ସୀମିତ ରଖିବା ପାଇଁ ସରକାର ରଣନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଦରକାର। ତେବେ ସବୁ କାମରେ ପ୍ରଶାସକମାନେ ହିଁ ମୁଖପାତ୍ର ସାଜିବେ କି ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଏ ରାଜ୍ୟ ପରିଚାଳନାରେ ଭାଗ ରହିବ - ଏହା ଆଦୌ ବିତର୍କର ପ୍ରସଙ୍ଗ ହୋଇ ରହିବା କଥା ନୁହେଁ।
୧୨. ମେଘାଳୟ ରାଜ୍ୟରେ କିପରି ତାପମାତ୍ରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇ ରହିଛି, ତାହା ଉପରେ ଜ୍ଞାନ ହାସଲ କରି ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଶାସନ ବୃକ୍ଷର ବର୍ଗମାଳା ଓ କିସମ ନିର୍ଣୟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ସେହି ରାଜ୍ୟରେ ଲୋକଙ୍କ ଘରେ ଏବେ ବି ପଙ୍ଖା କି ଫ୍ରିଜ୍ ନାହିଁ। ବିଭିନ୍ନ ପାଇନ୍ ଗଛ ରହିଥିବାରୁ ତାହା ଏକ ୟୁରୋପୀୟ ଦେଶର ଭ୍ରମ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି। ହୁଏତ ସେହିଭଳି ଗଛ ହିଁ ମେଘାଳୟ ଭଳି ଏକ ପାହାଡୀ ରାଜ୍ୟକୁ ଶୀତଳ ରଖିବାରେ ସହାୟକ ହେଉଛି। ଏକ ଚମକପ୍ରଦ ଅନୁଭବ ପାଇବା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାରୁ ହଜାରହଜାର ସଂଖ୍ୟାରେ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ସେହି ରାଜ୍ୟକୁ ମେ ମାସର ଘୋର ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳରେ ଯାଇ କିଛି ଦିନ କାଟନ୍ତୁ।
୧୩. ଓଡ଼ିଶାରେ ସହରଗୁଡ଼ିକରେ ପୂରା ପ୍ଲଟ୍ରେ କୋଠା ଠିଆ କରିବା ଦ୍ଵାରା ବାୟୁ ଚଳାଚଳ ପାଇଁ ସ୍ଥାନ ରହୁ ନାହିଁ କି କୌଣସି ବୃକ୍ଷ ରହିବାର ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁ ନାହିଁ। ଛାତ ଉପରେ ବା ବାଲକୋନିରେ କୁଣ୍ଡରେ ଲଗାଯାଉଥିବା ଗଛ ଦ୍ଵାରା ରାଜ୍ୟର ତାପମାତ୍ରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇ ପାରିବ ନାହିଁ। ଏଭଳି ବାର୍ତା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରଚାର ହେବା ଦରକାର। ତେବେ କୋଠା ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ କିଭଳି ଅନୁମତି ମିଳି ଯାଉଛି, ଏହାକୁ ଭାବିଲେ ଲାଗୁଛି - ବିନାଶ କାଳେ ବିପରୀତ ବୁଦ୍ଧି !
୧୪. ଯେଉଁ ପ୍ଲଟ୍ରେ କୋଠା ସହ ନଡ଼ିଆ ଗଛ, ଆମ୍ବଗଛ, ପିଜୁଳି ଗଛ, ବଉଳ ଗଛ ମଧ୍ୟ ରହିଛି, ସେମାନେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳର ଗରିବ ଲୋକ ରୂପେ ବିବେଚିତ ହେଉଛନ୍ତି। ଅର୍ଥାତ୍ ପୂରା ପ୍ଲଟ୍ରେ କୋଠା ଠିଆ କରି ଏକାଧିକ ଲୋକଙ୍କୁ ଘର ଭଡ଼ାରେ ଦେବାଟା ଏକ ଯୋଗ୍ୟ ଲୋକର ମାପକାଠି ହୋଇଯାଇଛି। ଏହି ସାମାଜିକ ଲକ୍ଷଣଟି ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତନ ତଥା ବିଶ୍ଵ ତାପନ ପାଇଁ ଅତୀବ ମାରାତ୍ମକ। ଏହା ପ୍ରତି ସୂଚନା ଓ ଲୋକସଂପର୍କ ବିଭାଗ ଜାଗ୍ରତ ରହି ପ୍ରଚାର କରିବା ଦରକାର।
୧୫. ଗତ ୨୦ ବର୍ଷ ଧରି ଦେଖାଯାଉଛି ଯେ ମେ ମାସର ଶେଷ ୧୦ ଦିନ ପ୍ରବଳ ଝଡ଼ବର୍ଷା ହେଉଛି ଏବଂ ସିଧା ୧୫ରୁ ୧୭ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବର୍ଷା ଗାଏବ ହୋଇଯାଉଛି। ତାହା ପରେ ପାଣିପାଗ ବିଭାଗ ମିଛିମିଛିକା ଖେଳ ଆରମ୍ଭ କରି ଦେଉଛି ବିବୃତିର। ‘‘ଏଇ ତ ମୌସୁମୀ କେରଳ ଉପକୂଳ ଛୁଇଁଲାଣି। ଆଉ ଦିନ ୪ଟାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ବର୍ଷା ଛେଚିବ।’’ ଚାଷୀ ଚାତକ ଭଳି ଚାହୁଛି, ବର୍ଷା ନା ଫର୍ଷା କିଛି ନାହିଁ।
୧୬. ବିଦେଶୀ କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହର ପାଣିପାଗ ସୂଚନାକୁ କପି ପରି ପ୍ରଚାର କରିବା ଏକ ଧାରାବାହିକ ଅଭ୍ୟାସ ହୋଇ ଗଲାଣି। ତେଣୁ ଶିକ୍ଷିତମାନେ ସିଧାସଳଖ ମୋବାଇଲ୍ Appରେ ଅଥବା ବିଦେଶୀ ପାଣିପାଗ ୱେବ୍ସାଇଟ୍ ଦେଖି ପାଣିପାଗ ଜାଣିବା ସବୁଠୁ ଭଲ।
୧୭. ଜୁନ୍-ଜୁଲାଇ ମାସରେ ଅସହ୍ୟ ଗୁଳୁଗୁଳି ହିଁ ସବୁ ବୟସ ବର୍ଗର ମଣିଷଙ୍କ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ପରୀକ୍ଷାର ବେଳ। ହେଲେ ଘରେ ଘରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଏୟାରକଣ୍ଡିସନର ପ୍ରତିସ୍ଥାପନ କରାଯିବାଟା ଆମ ଦେଶ ପାଇଁ ଶୁଭଙ୍କର ନୁହେଁ।
୧୮. ଖରାଦିନ ପୂର୍ବରୁ ପତ୍ରଝଡ଼ା ଦେଉ ନଥିବା ବୃକ୍ଷଗୁଡ଼ିକୁ ବନୀକରଣ, ପାହାଡ଼ ବନୀକରଣ ଓ ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ ପାଇଁ ଚୟନ କରି ଏକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର ସମୟ ଆସି ସାରିଛି। ବିଭିନ୍ନ ଟିଭି ଚ୍ୟାନେଲରେ ଏହା ଉପରେ ସରକାରୀ ପ୍ରାୟୋଜିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରଚାର ହେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ୧୯୮୦ରୁ ୧୯୯୦ ମଧ୍ୟରେ ସାମାଜିକ ବନୀକରଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବେଶ୍ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲା। ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଏକ ନାରା: ଜମି ନରଖ ପଡ଼ିଆ, ଲଗା ଶାଗୁଆନ ଶିଶୁ ବାଉଁଶ, ଆମ୍ବ ପଣସ ନଡ଼ିଆ।
୧୯. ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଦୁଇଟି ବର୍ଷା ଋତୁ ପ୍ରତୀତ ହେଉ ଥିବାରୁ ବନ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ରହିଥିବା ପୁରୁଣା ରୁଲ୍କର୍ଭ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ମୁଣ୍ଡବ୍ୟଥାର କାରଣ ପାଲଟିଛି। ମେ ମାସର ଦ୍ଵିତୀୟାର୍ଦ୍ଧରୁ ନଭେମ୍ବର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧ ପର୍ଯନ୍ତ ଦୁଇଟି ଭାଗରେ ବର୍ଷା ଋତୁ ଅନୁଭୂତ ହେଉଛି। ଏହି ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପ୍ରତି ଚାଷୀ ସତର୍କ ହୋଇ ନିଜ ବାଟ ନିଜେ ଧରିଲେଣି। ହେଲେ ବନ୍ୟାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଚାଷୀ ପାଖରେ କିଛି ଚାବି ନାହିଁ।
୨୦. ନଦୀଶଯ୍ୟା ପୋତି ହୋଇ ପଡ଼ିବା ନେଇ ରାଜ୍ୟବ୍ୟାପୀ ଚିନ୍ତା ପ୍ରକାଶ ପାଇଲାଣି। ହେଲେ ଏହା ସରକାରୀ ଚିନ୍ତାରେ ପରିଣତ ହୋଇ ନାହିଁ। ଏହା ଏକ ବଡ଼ କାରଣ ହୋଇଥିବାରୁ ନଦୀ ଶଯ୍ୟାରୁ ବାଲି ଉଠାଇବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହେବା ଦରକାର। କିନ୍ତୁ ଏଭଳି କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସରକାରଙ୍କର ନାହିଁ। ଏଣେ ବାଲିମାଫିଆମାନେ ବାଲି ଲୁଟି ନେଉଛନ୍ତି ବୋଲି ବିପରୀତ ଖବରମାନ ପ୍ରକାଶ ପାଉଛି। ତେବେ ଯେଉଁ ଠାରେ ନଦୀ ପାଖକୁ ରାସ୍ତା ନାହିଁ, ସେଠାରେ ପୋତି ହୋଇ ପଡୁଥିବା ଶଯ୍ୟାରୁ କିଭଳି ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉପାୟରେ ବାଲି ଉଠା ଯାଇ ପାରିବ, ତାହା ଉପରେ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ସ୍ଥିର ହେବା ଦରକାର। ଅର୍ଥାତ୍ ସେଭଳି ସ୍ଥାନରୁ ମାଗଣାରେ ମନ ଇଚ୍ଛା ବାଲି ନେବା ପାଇଁ ସରକାର ଘୋଷଣା କରନ୍ତୁ। ଆମର ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ର ମାଲଡିଭିସ୍ (ମାଳଦ୍ଵୀପ) ବାଲି ପକାଇ ନିଜ ଦେଶକୁ ସମୁଦ୍ର ଆଁ’ରୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ବ୍ୟାକୁଳ ହେଉଥିବା ବେଳେ ଓଡ଼ିଶାରେ ମାତ୍ରାଧିକ ବାଲି ପାଇଁ ବନ୍ୟା ହେବା ଘୋର ବିଡ଼ମ୍ବନା। ଏକଦା ମାଳଦ୍ଵୀପ ମଧ୍ୟ ମାଗଣାରେ ବାଲି ନେବା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ତାହାକୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଅନୁମୋଦନ ଦେଇ ନିଜ ରାଜ୍ୟକୁ ରକ୍ଷା କରିବାର ସୁଯୋଗକୁ ହାତଛଡ଼ା କରିଛନ୍ତି।
୨୧. ରାଜ୍ୟବାସୀଙ୍କ ଆଚରଣ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବାର ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଯେମିତିକି ମୟୂରଭଂଜ ଜିଲ୍ଲାବାସୀ ପତ୍ର ଜାଳି ରାନ୍ଧିବାର ପରମ୍ପରା ରଖିଥିବା ବେଳେ ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ମଧ୍ୟ ପତ୍ର ଜାଳିବାର ପରମ୍ପରା ରହିଛି। କିନ୍ତୁ ମୟୂରଭଂଜରେ ବଣ ଥାଇ ବି ଲୋକେ ପତ୍ର ଜାଳି ରୋଷେଇ କରୁଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଯାଜପୁରରେ ବଣ ଓ ଗଛ ଅଭାବରୁ ଲୋକେ ଗଛର ପତ୍ର ଜାଳୁଛନ୍ତି। ଅତଏବ ବୃକ୍ଷ ସଂରକ୍ଷଣର ଯେଉଁ ଚେତନା ଗଡ଼ଜାତ ଅଞ୍ଚଳ ମୟୂରଭଂଜରେ ରହିଛି, ତାହାକୁ ସାରା ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର କରାଯାଉ।
୨୨. ସବୁଠୁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ କଥା ହେଲା ଓଡ଼ିଶାରେ ‘ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା ବିଭାଗ’ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ବିଭାଗ ନୁହେଁ। ଏହା ଏବେ ବି ରାଜସ୍ଵ ବିଭାଗ ସହିତ ଗୁନ୍ଥି ହୋଇ ରହିଛି। ଓଡ଼ିଶା ଭଳି ରାଜ୍ୟରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା ବିଭାଗ ଓ ଜଳବିଭାଜିକା ବିଭାଗ ରହିବା ଜରୁରୀ। ଯେଉଁମାନେ ସରକାରଙ୍କୁ ବୁଦ୍ଧି ଦେଉଛନ୍ତି, ସେମାନେ କେବେ ଏହି ଅସଲ କଥାକୁ ବୁଝୁଛନ୍ତି, ତାହାକୁ କେବଳ ଅପେକ୍ଷା। କାରଣ ଏଭଳି ତାତ୍ତ୍ଵିକ କଥା ଉପରେ କୌଣସି ସଂଗଠନ ବା ବିରୋଧୀ ଦଳ ହୁଏତ ଲୋଅରପିଏମ୍ଜିରେ କେବେ ହେଲେ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବେ ନାହିଁ।
୨୩. କାଠ ଛାଡ଼ି LPG ଜାଳି ରାନ୍ଧିବାର ଅଭ୍ୟାସ ସବୁ ବର୍ଗର ପରିବାରର ରୁଚିରେ ପରିଣତ ହେବା ଜରୁରୀ ହେଉଛି। ଏପରି ହେଲେ, ବୃକ୍ଷସଂପଦ ଉପରେ ଚାପ କମିଯିବ। ଏଣୁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏଲ୍ପିଜି (ରନ୍ଧନଗ୍ୟାସ୍) ବିତରଣ କଟକଣାକୁ କୋହଳ କରିବାର ଫାଇଦା ନିହାତି ରୂପେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ମିଳିବା ଦରକାର। ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏଥିପାଇଁ ସଂପୂର୍ଣ ସହଯୋଗ କରିବା ଦରକାର।
୨୪. ପଲଙ୍କ କେବଳ କାଠରେ ହିଁ ତିଆରି ହେବା ଦରକାର। ଏହି ମାନସିକତାରେ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତନ ଆସିବା ଦରକାର। କାଠର ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ ବିଭିନ୍ନ ଧାତବ ଓ ପ୍ଲାଏ ସାମଗ୍ରୀ ବାହାରି ସାରିଥିବାରୁ ତାହାକୁ ପ୍ରଚାର କରିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ବିଜ୍ଞାପନ ଦ୍ଵାରା ଲୋକଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯିବା ଦରକାର।
୨୫. ସଭ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ବୃକ୍ଷ ଓ ତୃଣଭୂମି ଦ୍ଵାରା ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତାପମାତ୍ରାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରାଯାଇପାରୁ ଥିବାରୁ ଆମ ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ତାହାର ଅନୁସରଣ କରାଯାଇପାରିବ। ହେଲେ ଆମ ଦେଶରେ ତୃଣଭୂମି ଏକ ଉପେକ୍ଷିତ ପ୍ରସଙ୍ଗ।
୨୬. ବର୍ଷର ପ୍ରାୟ ୬ ମାସ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଜଳାଶୟରେ ଜଳ ରହୁ ନଥିବାରୁ ବିନା ସେଚନ ସୁବିଧାରେ ସବୁଜିମାକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ଏକ କଷ୍ଟକର ବ୍ୟାପାର।
ଆମେ କେବଳ କିଛି ମୌଳିକ ଭାବନାକୁ ଏଠାରେ ପ୍ରକାଶ କଲୁ। ଏହା ଉପରେ ଏବେ ଠୁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ ନକଲେ ନେଡ଼ିଗୁଡ଼ କହୁଣୀକୁ ବହିଯାଇଥିବ। ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତନ ପରିଚାଳନା ଉପରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ମୌଳିକ ଭାବେ ଓଡ଼ିଆରେ ଏକ ନୀତି-ନିବନ୍ଧ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତୁ। ତାହା କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଇଂଲିଶ୍ରୁ ଅନୁକରଣ ବା ଅନୁଦିତ ନହେବା ଉଚିତ।
ବିମଳପ୍ରସାଦ, ଭୁବନେଶ୍ଵର, ଭ୍ରାମ୍ୟଭାଷ: ୯୯୩୭୩୫୩୨୯୩
